به بهانه روز جهانی نابینایان/پای صحبت روشندلان

جامعه نابینایان با وجود محدودیت جسمی، از امکانات و توانمندیهای خود بیشترین بهره را گرفته و به توفیقات مختلفی دست یافته اند همانطور که برخی از جوانان نمونه را در فعالیتهای پژوهشی نابینایان تشکیل می دهند و صدای خوش برخی از آنان از قرائت قرآن گرفته تا مداحی و شعرخوانی گرمابخش آیینها و محافل است.

اما این بدان معنا نیست که نابینایان در همراهی با دیگر افراد جامعه راه همواری را در پیش دارند بلکه نقایص و کمبودهایی اجتماعی در این زمینه وجود دارد که باید نسبت به رفع آنها بیش از پیش تلاش کرد.

* کمبود امکانات آموزشی
یکی از روشندلان مشهدی به خبرنگار ایرنا گفت: 23 مهر ماه روز عصای سفید و لزوم تامین امنیت نابینایان، بهانه ای برای طرح مسائل این قشر و بهبود وضعیت جامعه برای معیشت و امنیت اجتماعی روشندلان است.

محمد هاشم زاده افزود: بحث فرهنگی و آموزشی موضوع مهمی در بهبود وضعیت زندگی نابینایان و تامین امنیت اجتماعی آنان است و بخشی از آموزشها به نابینایان اختصاص دارد که باید زمینه بهره گیری آنان از این آموزشها فراهم شود.

این کارشناس آموزشی و مدرس قرآن ادامه داد: فرد نابینا یا کم بینا به یک سری آموزش ها برای استفاده از توانمندی ها و دانش خود نیاز دارد که باعث می شود اعتماد به نفس و امید لازم را برای توانمندسازی خود بدست آورده و تبدیل به یک نیروی کارآمد برای جامعه شود.

وی گفت: تامین امکانات و کتابهای آموزشی برای فرد نابینا ضروری است. سازمان بهزیستی و اداره کل آموزش و پرورش تا حد توان این بخش را تامین کرده اند اما تولید و نشر کتابهای جانبی و غیردرسی برای نابینایان بسیار پرهزینه است بطوری که تدوین یک جلد کتاب هزار صفحه ای برای روشندلان 125 هزار تومان هزینه دارد.

این شهروند نابینای مشهدی افزود: در مورد امکانات آموزشی هرچند 'کتابخانه گویا' مربوط به اداره کل کتابخانه های عمومی در مشهد فعال است اما تامین کننده همه نیازهای روشندلان نیست.

وی ادامه داد: اگر بخواهیم یک فرد نابینا یا کم بینا را به یک عنصر فعال اجتماعی تبدیل کنیم به یک سری آگاه سازی ها و فرهنگ سازی ها نیاز داریم. برای تحقق این هدف تولید برنامه های تلویزیونی ضروری است اما تولید فقط یک برنامه چند دقیقه ای برای آگاه سازی نابینایان 600 میلیون تومان هزینه دارد.

هاشم زاده گفت: در حوزه اجتماعی طی یک برنامه چهار ساله برای آگاه سازی و فرهنگ سازی تا سال 1400 به 250 میلیون تومان و برای توانمندسازی آموزشی 60 درصد از نابینایان جامعه تا سال 1400 به 150 میلیون تومان اعتبار نیاز است که دولت تامین کننده آن می باشد.

وی افزود: برای توانمندسازی نابینایان با تخصیص اعتبارات از سوی دولت، باید بسته های آموزشی تهیه شود تا بتوان طبق برنامه ششم توسعه جامعه نابینایان را از امکانات آموزشی بهره مند کرد.

* مناسب سازی محیط شهری برای روشندلان
یکی دیگر از روشندلان درباره بحث تامین اجتماعی گفت: براساس قانون مدنی همه انسانها در بهره مندی از اماکن عمومی سهم برابری دارند لذا جامعه نابینایان انتظار دارد در بهره مندی از حمل و نقل عمومی با مناسب سازی محیط شهری عدالت برقرار شود.

فهیمه تقوی افزود: در پیاده روها خطوط ویژه برای رفت و آمد نابینایان ایجاد شده اما کافی نیست زیرا برخی از خطوط کمرنگ شده و بعضا به جداول کنار خیابانها متصل می شوند که برای نابینایان آسیب زاست.

این کارشناس حقوق ادامه داد: خطوط ویژه برای رفت و آمد نابینایان به سمت عابربانکها و پلهای هوایی ایجاد نشده است. همچنین 'چراغ راهنمای گویا' در خیابانها وجود ندارد لذا انتظار می رود این امکانات برای نابینایان فراهم شود.

وی وجود سایبانهای پایین تر از حد استاندارد در خیابانها، چاله های بعضا عمیق در پیاده روها بدون حصار و نبود خطوط ویژه برای رفت و آمد نابینایان در قطار شهری را از دیگر مشکلات محیطهای شهری برای این قشر برشمرد.

تقوی درباره مناسب سازی محیط ادارات هم گفت: استفاده از دکمه های بریل در آسانسورها، حذف پستی و بلندیهای موجود در ساختار ادارات، مناسب سازی اماکن تفریحی ورزشی مانند پارکهای آبی برای نابینایان ضروری است.

* دغدغه های خانواده های نابینایان
دانشیار روشندل دانشگاه فردوسی مشهد و یکی از جوانان موفق کشور نیز به خبرنگار ایرنا گفت: چهار چالش اساسی همیشه با مشکلات جسمی کم بینایان و نابینایان همراه بوده که خود و خانواده هایشان را به شدت متاثر کرده است.

دکتر احمدرضا حیدریان شهنی افزود: نخستین مشکل نابینایان محرومیت همراه با معلولیت است، کمتر خانواده دارای فرزند کم بینا یا نابینایی وجود دارد که از کمبود درآمد و مشکلات معیشتی رنج نبرد و بتواند هزینه های نگهداری از فرزند معلول را تامین کند.

وی ادامه داد: دومین مشکل خانواده های نابینایان بحران استقلال فرزند است و همه دغدغه یک خانواده این است که پس از فوت وابستگان، فرد معلول بتواند به تنهایی زندگی خود را اداره کند.

این شهروند نابینا گفت: سومین چالش، ارتباطات اجتماعی نابیناست. اینکه او بتواند روابط عام اجتماعی داشته باشد، ازدواج کند یا توانمندی خود را در عرصه اجتماعی به منصه ظهور برساند از دغدغه های خانواده نابینایان است.

وی افزود: چهارمین چالش سلامت جسمانی و روانی فرد نابیناست تا فرد در طول زندگی بتواند سهمی از شادی و سلامت روانی و جسمی داشته باشد.

حیدریان ادامه داد: برای رفع این چالشها اقدامات زیادی انجام گرفته است که در این زمینه ادارات بهزیستی و آموزش و پرورش فعالیت زیادی داشته اند اما حضور نهادهای دیگر در این عرصه بسیار کمرنگ بوده است.

وی گفت: اگر در کلان، نگاه به نیازهای جامعه به صورت کلی با در نظر گرفتن همه نیازهای اجتماعی باشد و منابع و امکانات به شکل عادلانه ای توزیع شود این چالشهای نابینایان قابل مهار خواهد بود.

* نبود شغل مشکل اصلی نابینایان
استادیار روشندل دانشگاه فردوسی افزود: شغل برای نابینایان باعث بروز خلاقیتها، ابتکار عمل، استقلال، سلامت روانی، ازدواج و ارتباطات درست اجتماعی می شود اما یک هفتگانه مخرب وجود دارد که مانع اشتغال نابینایان شده است.

وی ادامه داد: عامل نخست بازدارنده برای اشتغال نابینایان، عامل قانونی است بطوری که قانون وجود دارد اما بازوی اجرایی برای تنفیذ این قانون نیست و نمی تواند برای جامعه نابینایان مطالبه گر باشد.

دکتر حیدریان گفت: دومین عامل فرصت های نابرابر است که این نابرابری از انتخاب رشته تحصیلی گرفته تا ادامه تحصیل در دانشگاه و حرفه آموزی به دلیل نبود مراکز تخصصی مهارت آموزی و در نهایت کسب فرصت شغلی وجود دارد. این مساله باعث می شود در طول سال کمتر از انگشتان دست نابینایان جذب مراکز دولتی یا حتی غیردولتی شوند.

وی اعمال سلیقه شخصی در راس دستگاههای اجرایی، فقدان اعتماد به فرد نابینا برای سپردن مسئولیتهای اداری، ناآشنایی برخی مسئولان با توانمندیهای نابینایان، نبود متولی مشخص برای پیگیری امور نابینایان در نهادهای دولتی، نسپردن مسئولیت ها به نابینایان حتی در تشکلهایی که به جامعه نابینایان اختصاص دارد را از دیگر عوامل بازدارنده برای اشتغال نابینایان برشمرد.

این دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد برای این عوامل بازدارنده دو راهکار پیشنهاد و بیان کرد: نخستین راهکار این است همه مدیران میانی در حوزه های تخصصی خود بخشی از مسئولیتهای قابل واگذاری را به نابینایان بسپرند.

وی افزود: دومین راهکار این است که یک نماینده رسمی از جامعه نابینایان برای انتقال دغدغه های این قشر به مسئول ارشد در نظر گرفته شود تا فرصتی اندک بدون هیچ واسطه و مستمر برای انتقال مشکلات فراهم آید.

* 90 درصد نابینایان توانمند بیکار هستند
مدیرعامل کانون نابینایان ثامن الائمه(ع) خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: 90 درصد نابینایان و کم بینایان در این استان که می توانند در عرصه اجتماعی شغلی داشته باشند بیکار هستند.

جواد رضایی افزود: واگذاری برخی مسئولیتها در ارگانهای غیردولتی به نابینایان می تواند منجر به تقویت بنیه آنان، افزایش اعتماد به نفس و اثرگذاری آنها در جامعه شود.

وی ادامه داد: بسیاری از نابینایان با وجود برخورداری از تحصیلات عالیه در حد دکترا به تدریس در مقطع ابتدایی قناعت کرده اند تا فقط شغلی داشته باشند و بتوانند امرار معاش کنند.

مدیرعامل کانون نابینایان ثامن الائمه(ع) خراسان رضوی گفت: در طول سالهای گذشته فقط اداره کل آموزش و پرورش استثنایی بیشترین جذب نیروی انسانی را از جامعه نابینایان و کم بینایان داشته است.
وی افزود: از دستگاههای اجرایی تقاضا داریم بخشی از مسئولیتهای خود را به کانون نابینایان واگذار کنند تا بتوان از این طریق ایجاد اشتغال کرد.

رضایی همچنین خواستار شتاب در ساخت یک مجتمع فرهنگی آموزشی برای نابینایان در مشهد شد تا از این طریق بخشی از نیازهای جامعه نابینایان تامین شود.

* 12 هزار نابینا و کم بینا در خراسان رضوی

معاون امور توانبخشی اداره کل بهزیستی خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: 12 هزار و 500 نابینا و کم بینا در این نهاد دارای پرونده هستند که 18 درصد آنان نابینای مطلق و 85 درصد کم بینا می باشند.

مسعود فیروزی افزود: هزار و 600 نابینا واجد شرایط اشتغال در خراسان رضوی هستند که از این تعداد 800 نفر در مشهد ساکن می باشند.

وی ادامه داد: طبق برآوردها 25 تا 30 درصد از جامعه نابینایان و کم بینایان خراسان رضوی بیکار بوده و فاقد شغل هستند.

معاون امور توانبخشی اداره کل بهزیستی خراسان رضوی درباره مشکل اشتغال نابینایان گفت: هم اینک فرصتهای شغلی مانند اپراتوری تلفن نیز برای این گروه به دلیل پیشرفت فناوری از بین رفته است و امکان جذب آنان در بسیاری از مشاغل به دلیل نقص جسمی وجود ندارد.

وی افزود: نابینایان در مشاغل مربوط به صنعت ساختمان، کشاورزی یا مشاغلی که نیاز به دید خوب و دقت زیادی دارد نمی توانند مشغول شوند.

فیروزی ادامه داد: در مجموع ایجاد فرصت شغلی با توجه به پیشرفت فناوری و محدودیتهای جسمی نابینایان برای این گروه از جامعه دشوار است.

وی گفت: 9 تشکل غیردولتی نابینایان در خراسان رضوی فعالیت دارند و بهزیستی خدمات زیادی از جمله آموزش در زمینه های مختلف از جمله بریل خوانی، رایانه، مهارتهای زندگی، قرآن، احکام، موسیقی، قالیبافی، کتابخانه ای، مشاوره ای و لوازم کمک توانبخشی به این افراد ارائه می دهد.

معاون امور توانبخشی اداره کل بهزیستی خراسان رضوی افزود: بهزیستی فقط تسهیل کننده امر اشتغال نابینایان است و مسئولیتی در این زمینه ندارد.

وی ادامه داد: بر اساس قانون عصای سفید سازمان ملل که سال 1964 به عنوان یک قانون بین المللی برای همه کشورها لازم الاجرا شد دولتها موظف هستند نابینایان را به مشارکت در امور دولتی و استخدام تشویق کنند. به این معنا که دولتها در زمینه اشتغال نابینایان مسئول هستند.

فیروزی گفت: برای اشتغال نابینایان باید قوانین دست و پاگیر برداشته شود و دولتها، نهادها را ترغیب به جذب نابینایان و کم بینایان نمایند.

وی افزود: اماکن عمومی زیادی در خراسان رضوی برای نابینایان مناسب سازی نشده اما نهادها در تلاش هستند این اماکن را به استانداردهای لازم برسانند. در راستای تلاشهای انجام شده، بر اساس رده بندی ستاد مناسب سازی فضاهای شهری برای معلولان جسمی و حرکتی، خراسان رضوی در 6 ماه نخست امسال با سه صدم درصد اختلاف در مقایسه با استان اول در این رده بندی رتبه دوم کشور را بدست آورد.

استاندار خراسان رضوی نیز در خصوص اشتغال نابینایان و مسئولیت نهادهای دولتی گفت: امیدواریم روز جهانی نابینایان تلنگری برای همه مسئولان اجرایی در بخشهای مختلف باشد که به نوعی با تامین نیازهای نابینایان مرتبط هستند.

علیرضا رشیدیان افزود: سازمانهای دولتی مرتبط با حوزه سلامت، ورزش، مناسب سازی محیط شهری، اشتغال، آموزش باید تامین کننده نیازهای نابینایان متناسب با ظرفیتهای آنان باشد.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه امسال به عنوان سال اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال نامگذاری شده باید بتوان از ظرفیتهای اشتغالزا بهره گرفت تا آمار بیکاری در جامعه کاهش یابد لذا باید ظرفیتهای نابینایان را با کمک خود آنها شناخت و برای استفاده از آنها در جهت توسعه استان برنامه ریزی کرد.

استاندار خراسان رضوی گفت: با توجه به شرایط بازار و وضعیت اقتصادی کشور، دولت درصدد برآمده از طریق بخش خصوصی برای ایجاد فرصتهای شغلی ظرفیت سازی کند لذا برای اشتغال نابینایان از طرحهای اشتغالزای آنها حمایت خواهیم کرد.

وی افزود: برای طرحهای کوچک اشتغالزایی که دارای توجیه اقتصادی و متناسب با شرایط اقتصادی استان باشد یک میلیارد ریال وام قرض الحسنه داده می شود و طرحهای بزرگ اشتغالزا نیز در قالب یک فرآیند ویژه بررسی و تامین اعتبار خواهد شد.

منبع : ایرنا