علی نوری
جلسه ای با عنوان فوق توسط دفتر فرهنگ معلولین و مجله توان نامه روز پنجشنبه ۸ بهمن ۱۳۹۴ ساعت ۱۰ تا ۱۴ در محل دفتر فرهنگ معلولین (قم) برگزار شد. این میزگرد به لحاظ موضوع اهمیت فوق العاده دارد. یکی از معضلات مهم، ریشه‌ای و زیربنایی بحث معلولیت، پیشگیری است. از یک طرف مشاهده می‌شود سازمان بهزستی و وزارت بهداشت و درمان بخش‌های اداری عریض و طویل با مأموریت پیشگیری ایجاد کرده و بودجه قابل توجه هر سال به این دستگاه‌ها تزریق می‌شود؛ از سوی دیگر مشاهده می‌کنیم، هر سال آمار انواع آسیب‌ها رو به افزایش است. پس از کنار هم گذاشتن فعالیت‌های دستگاه‌های مأمور پیشگیری و افزایش آسیب‌ها، این پرسش پیش می‌آید مشکل کجا است؟
برای پاسخگویی به این پرسش، آقای دکتر رضا سلیقه رئیس بهزیستی استان قم توصیه کردند یک شماره مجله توان نامه به پیشگیری اختصاص یابد. تا بتوانیم، فعالیت‌های دستگاه‌های دارای شرح وظایف پیشگیری را منعکس کنیم، نیز اخبار حوادث مهم و سرنوشت‌ساز را اطلاع‌رسانی نماییم؛ مهم‌تر اینکه کارشناسان در یک جلسه به بررسی ابعاد و چالش‌های مهم پیشگیری بپردازند. پس از رایزنی‌ها قرار شد مدیریت این میزگرد توسط یکی از مدیران ارشد و با سابقه اداره بهزیستی استان قم که خود چند سال معاونت پیشگیری را بر عهده داشته یعنی آقای دکتر هادی کریمی اصل انجام شود. سیزده کارشناس شناسایی و دعوت شدند.
شرکت کنندگان
رضا سلیقه (رئیس اداره بهزیستی قم)؛ حجت اله محمدزاده (معاون پیشگیری اداره بهزیستی قم)؛ هادی کریمی اصل (کارشناس معاونت توانبخشی اداره بهزیستی قم)؛ حیدر دوست کافی (مدیر مراکز مشاوره اداره بهزیستی قم)؛ راضیه حاجی رضا بروجردی (مدیر مرکز مشاوره ژنتیک اداره بهزیستی قم)؛ داود شعبانیان (استاد جامعه‌شناس دانشگاه آزاد و پیام نور قم)؛ محمدرضا تمسکی (استاد روانشناسی دانشگاه مفید)؛ محمد نیک‌پور (مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های مرکز بهداشت استان قم)؛ محمد نوری (مدیر دفتر فرهنگ معلولین)؛ بهزاد دماری (متخصص پزشکی اجتماعی، مشاور معاون بهداشت، رئيس واحد بيماريهاي غيرواگير)؛ علی منتظری (رئیس پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی)؛ سید محمد غروی (عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و استاد پژوهشگاه حوزه و دانشگاه)؛ عباس پسندیده (معاون اخلاق و روانشناسی مؤسسه دارالحدیث قم)؛ مجید رضازاده (متخصص پزشکی اجتماعی و رئیس مرکز توسعه پیشگیری سازمان بهزیستی کشور).
اما از استادانی که دعوت شده بودند، پنج نفر آخر نتوانستند شرکت نمایند. لذا میزگرد با شرکت نه کارشناس سامان گرفت.
مباحث و سرفصل ها
فهرستی از مباحث مرتبط با پیشگیری در سه صفحه تهیه و این متن محور این جلسه قرار گرفت.
الف: کلیات
ـ تعریف پیشگیری و ماهیت آن؛ تلقی از پیشگیری
ـ ابعاد و سطوح پیشگیری
ـ تاریخ تحولات پیشگیری در ایران و جهان
ـ زیربنا و مرجعیت مقوله پیشگیری نسبت به دیگر مقولات حوزههای سلامت (معلولان، بهداشت معلولان و محیط زیست و معلولین)
ـ علل و عوامل معلولیت
ب: مردم و پیشگیری
ـ وضعیت فعلی پیشگیری در فرهنگ امروز جامعه ما (استانی ـ کشوری)
ـ لزوم فرهنگسازی در زمینه پیشگیری از معلولیت‌ها بین مردم
ـ شیوه‌های بسیج افکار عمومی
ـ روش جریانسازی و ایجاد نهضت پیشگیری در جامعه
ـ وضعیت رسانهها، سایت‌ها و کمپین‌ها
ـ وضعیت پژوهشگران و مؤلفین
ـ وضعیت روزنامهنگاران و نشریات
ج: دولت و پیشگیری
ـ جستجو و رصد فعالیت‌های دولتی در زمینه پیشگیری
ـ نقد اقدامات دولت در زمینههای علمی و فرهنگی و فعالیت‌های اجرایی پیشگیری
ـ تناسب دو حوزه عمل و دانش در دولت
ـ خطمشی دولت در زمینه پیشگیری
ـ پیشنهاد اقدامات ضروری برای دولت
د: نخبگان و پیشگیری
ـ وضعیت تشکلها در زمینه پیشگیری
ـ ورود گروه‌های مرجع در عرصه پیشگیری
ـ راه کارها برای افزایش فعالیت‌های کنشگران اجتماعی
هـ : فرهنگ دینی و پیشگیری
ـ ضرورت استخراج و به روزرسازی مبانی دینی در حوزه پیشگیری
ـ نگاهی به عناصر قرآنی و روایی در زمینه پیشگیری
ـ عناصر فقهی و کلامی
ز: آسیبشناسی
ـ عواقب و پیامدهای منفی عدم اهتمام (نظری و عملی) به پیشگیری در سطوح مختلف ملی و محلی
– کمبود بودجه و توجه در سطوح قانون‌گذاری و اجرا
– کمبود کادر متخصص و توانمند در زمینه پیشگیری
ـ فقر اطلاع‌رسانی در زمینه آسیب‌ها در اقشار مختلف (به زبان آنها)
ـ به کارگیری انواع ابزارها و شیوه‌های هنر تا وعظ برای هشداردهی و بیدارباشی در زمینه آسیب‌ها
اهمیت پیشگیری
پیشگیری با انواع حوزه‌ها مانند سلامت، تغذیه، بیماری‌های خاص، انواع معلولیت‌ها، ورزش و ارتباطات اجتماعی پیوند تنگاتنگ دارد. از این‌رو پیشگیری را به ناچار زیربنای زندگی انسان مدرن و جامعه‌های جدید دانست. از نظر علمی هم پیشگیری با رشته‌های مختلف روانشناسی، جامعه شناسی، فرهنگ و دیانت و به ویژه با همه رشته‌های دانش پزشکی ارتباط دارد. از این‌رو پیشگیری جایگاه مرجعیت و اساسی در علوم گوناگون دارد. اما به رغم جایگاه واقعی آن، آنگونه که باید در ایران به آن نپرداخته‌اند. نتیجه اینکه عموم مردم و طبقات و اقشار جامعه، اطلاعات راهبردی و کاربردی از پیشگیری ندارند؛ همچنین مدیران و مسئولین خوب توجیه نشده‌اند؛ از همه مهم‌تر جوامع مرجع مثل روحانیون، استادان و معلمان نقش و جایگاه خود را در این زمینه نمی‌دانند. مهم‌تر اینکه، سازمان بهزیستی به عنوان متولی اصلی «پیشگیری» با اینکه فعالیت‌های گسترده داشته ولی به دلایلی که در این میزگرد به آن پرداخته شد، نتوانسته اقشار و طبقات و گروه‌های جامعه را به درستی توجیه کند و خلأها و نواقصی به چشم می‌خورد.
متن تفصیلی مباحث این میزگرد بر روی وب سایت دفتر فرهنگ معلولین قرار می گیرد، همچنین در شماره بعدی فصلنامه توان نامه منتشر خواهد شد.
منبع: فرهنگ معلولین