زنگ درد دل معلمان مدرسه استثنایی باغچه‌بان تبریز
12 اردیبهشت 1398
حتی یک درصد هم احتمال نمیدادم که در مدرسه استثنایی ماندگار شوم، وقتی چشمم به دانش‌آموزان استثنایی افتاد که برای شرکت در جشن روز اول مدرسه در حیاط صف کشیده بودند، آرامشی به من دست داد که هرگز فکرش را نمی‌کردم، تدریس در مدرسه دانش‌آموزان استثنایی آنقدرها هم سخت نبود!.
آنچه خواندید، روایت آموزگار پایه ششم از تجربه تدریس برای دانش آموزان استثنایی در باغچه‌بان تبریز است، معلمان معتقد هستند که تدریس در این مدرسه، اشک و لبخندشان را در هم آمیخته، در این مدرسه، خبری از روش‌های تدریس ساده و طوطی‌وار نیست و معلمان، پدر، مادر، دوست و مخترع روش‌های درسی جدید و منحصر به فرد برای دانش آموزان هستند.
مدرسه استثنایی باغچه‌بان (دو) در خیابان باغشمال تبریز واقع شده است و به بهانه دوازدهم اردیبهشت، روز پاسداشت مقام معلم، زنگ درد دل در این مدرسه به صدا در آمده است و معلمان در دفتر مدرسه از خاطرات تلخ و شیرین و مشکلاتشان به ایسنا می‌گویند:
کودکان استثنایی و یک دنیا حرف
فاطمه جعفری، آموزگار پایه ششم، شش سال قبل از مدرسه‌ای عادی به مدرسه استثنایی منتقل شده است و از تجارب تدریسش برای کودکان استثنایی می‌گوید: مشغول تدریس در یک مدرسه عادی بودم و بدون هیچ اطلاعی از زبان اشاره به مدرسه استثنایی منتقل شدم، با وجود نگرانی از چگونگی برقراری ارتباط با این کودکان خاص، در کمال ناباوری، روز اول کارم را با اشک شوق شروع کردم، بچه‌ها هر چند نمی‌توانستند با زبانشان حرف بزنند، اما چشم‌هایشان یک دنیا حرف برای گفتن داشت، همان جا بود که فهمیدم خداوند لطف بزرگی در حق من کرده است و آرزو کردم تا وجودم برای دانش آموزان، مفید باشد.
او ادامه می‌دهد: کاری که من به عنوان یک آموزگار در مدرسه عادی انجام می‌دادم را والدین هم می‌توانند انجام دهند، اما آموزش یک حرف از حروف الفبا به دانش آموزی که قادر به حرف زدن نیست، حس دیگری دارد. شاید باورتان نشود، اما با ورود به کلاس، تمام دغدغه‌هایم را فراموش می‌کنم. انتظار داریم تا جامعه بیش از این قدردان معلمان مدارس استثنایی باشد.
کبری اهری سلماسی از دیگر معلمان این مدرسه و در شرف بازنشستگی است و وقتی از او می‌خواهم از ۲۲ سال تجربه تدریس برای دانش آموزان استثنایی پایه اول بگوید، گریه می‌کند و همکاران دیگرش نیز همپای او اشک می‌ریزند.
او می‌گوید: دلیل خاصی برای گریه کردنم نداشتم، شغل ما شغل اشک‌ها و لبخندهاست. تدریس برای این بچه‌ها لذت دیگری دارد، کودکان استثنایی بسیار مهربان و بامحبت هستند، اما از آن جایی که اکثرشان از نظر آموزشی قوی نبوده و اولیا هم کمسواد یا بیسواد هستند، گاهی معلمان عصبانی می‌شوند و بچه‌ها در نهایت باز هم به معلم رو می‌آورند.
او ادامه می‌دهد: تدریس برای دانش آموزان استثنایی سراسر خاطره تلخ و شیرین است، نمی‌دانید ما معلمان چه ذوقی می‌کنیم وقتی دانش آموزمان یک کلمه بیشتر به زبان می‌آورند، می‌دانید که جمله‌سازی و زبان آموزی برای این کودکان چقدر سخت است، اما خود بچه‌ها هم می‌دانند با گفتن هر کلمه جدید ما را خوشحال و دلگرم می‌کنند.
هرگز خسته نشده‌ام
اهری سلماسی بیان می‌کند: در طول سال‌های خدمتم دانش آموزان مختلفی اعم از بیش فعال، کم توان، ناشنوا و کم شنوا داشتم، اما هرگز خسته نشدم، این دانش آموزان نیاز به آموزش مضاعف دارند، خوشبختانه بسیاری از دانش آموزان کم شنوا هم کاشت حلزون شده‌اند و توصیه می‌کنیم تا با دانش آموزان عادی همگام شده و در مدارس عادی تحصیل کنند.
وی می‌گوید: دانش آموز کم توانی داشتم که حتی قادر نبود مداد در دست بگیرد و پس از چندین سال تحت آموزش قرار گرفتن وقتی برای اولین بار توانست کلمه «آب» را حین املا نویسی بنویسد، بسیار متأثر و خوشحال شدم.
صدیقه شهیم، سابقه ۲۵ سال خدمت در مدرسه استثنایی را دارد و امسال بازنشست می‌شود، او که تدریسش را در یکی از کلاس‌های چند پایه یک مدرسه عادی در شهرستان صوفیان شروع کرده است، بیان می‌کند: اولین سال خدمت من در این شهرستان مصادف بود با تأسیس اولین مدرسه استثنایی در صوفیان، یکی از دانش آموزان پایه سوم که ناتوان جسمی-حرکتی و در مدارس عادی سختی زیادی کشیده بود، پس از این که با او کار کردم، شعری به این مضمون برای من نوشته بود: «هر کس که تو را شناخت جان را چه کند…فرزند و عیال و خانمان را چه کند».
بالا بودن هزینه‌های توانبخشی دانش آموزان استثنایی
وی، بالا بودن هزینه‌های توانبخشی دانش آموزان استثنایی را از جمله مشکلات موجود می‌داند و می‌افزاید: افزایش قیمت سمعک، باتری و هزینه گفتار درمانی و سایر هزینه‌ها والدین را مأیوس کرده است و برای مثال مادری مجبور به اخذ وام برای تأمین هزینه‌های دندانپزشکی فرزندش شد.
کودکان کاشت حلزون شده‌ای که قادر به تکلم نیستند
لیلا گلابی، معلم آمادگی مدرسه استثنایی بوده و حدود ۲۷ سال سابقه خدمت دارد و با گلایه از در نظر نگرفتن شرایط کاندیداتوری برای والدین دانش آموزان داوطلب کاشت حلزون می‌گوید: در گذشته کاشت حلزون به شرط سالم بودن پدر یا مادر و تحت آموزش قرار گرفتن کودک انجام می‌شد، اما الان حتی کودکانی که والدینشان سالم نیستند هم کاشت می‌شوند؛ در حالی که حتماً باید کسی باشد تا بعد از کاشت با این کودکان به ویژه فارسی صحبت کند.
وی ادامه می‌دهد: برخی خانواده‌ها هم بعد از کاشت کودکان را به مدارس عادی می‌فرستند؛ این در حالی است که مستعد بودن یا نبودن کودک برای تحصیل در مدرسه عادی باید توسط مدرسه استثنایی تعیین شود، از آن جایی که بسیاری از این کودکان پس از کاشت تحت آموزش قرار نمی‌گیرند، قادر به تکلم نیستند و خانواده‌ها هم این نقص را از چشم مدرسه استثنایی می‌بینند و با تبلیغات منفی رغبت خانواده‌های دیگر را برای مراجعه به این مدارس کم می‌کنند، آموزش‌ها نیز همپای علم پیشرفت کرده‌اند و فقط در زبان اشاره خلاصه نمی‌شوند.
وی اظهار می‌کند: دو زبانه بودن گفتاردرمانی‌ها هم از دیگر مشکلات بوده و برخی مراکز گفتار درمانی با بچه‌ها ترکی کار می‌کنند و کودک بعد از ورود به مدرسه دچار سردرگمی می‌شود.
نازلی کریمی، روانشناس مدرسه استثنایی نیز در ادامه می‌گوید: وقتی والدین ناشنوا باشند و در طول روز یک کلمه هم با هم صحبت نکنند، کودکی که عمل کاشت حلزون بر روی او انجام گرفته هم قادر به تکلم نخواهد بود و این تقصیر مدرسه نیست، دانش آموزان ما بیش از ۲۰ ساعت در کنار والدینشان هستند و محیط خانه تأثیر زیادی دارد.
عدم پرداخت حق سنوات ارفاقی معلمان استثنایی
خدیجه اسماعیل زاده با ۲۵ سال سابقه کار با گلایه از قطع حق استثنایی، حق مسکن و سنوات ارفاقی معلمان مدارس استثنایی اظهار می‌کند: با وجود شکایت از دیوان ضریب یک و دو دهم هم به ما اختصاص نیافته است و مشکلات بسیاری بر سر راه مراحل بازنشستگی معلمان استثنایی وجود دارد.
وی با اشاره به تغییر صندوق بازنشستگی معلمان مدارس استثنایی می‌گوید: بازنشستگی ما را نه صندوق بازنشستگی کشوری و نه سازمان تأمین اجتماعی عهده‌دار می‌شود و امیدواریم ایسنا تریبونی برای پیگیری این مشکل باشد.
آزیتا باغچه‌وان قدیمی، مدیر آموزشگاه استثنایی باغچه‌بان دو نیز در پایان می‌افزاید: دانش آموزان ناشنوای، کم‌شنوا، ناشنوای چند معلولیتی در پایه‌های اول تا ششم و پیش دبستانی و آمادگی این مدرسه مشغول به تحصیل هستند.
وی، کمبود معلم استثنایی را از جمله مشکلات این مدارس می‌داند و می‌گوید: بسیاری از معلمان مدارس عادی حاضر به تدریس در مدارس استثنایی نبوده و این نیز سبب برگزاری فشرده کلاس‌ها و ترکیب دانش آموزان با ناتوانایی‌های مختلف و چندپایه با هم و کاهش کیفیت خدمات می‌شود.
در پایان این گفت‌وگو با حضور محمدرضا مسعودی گوگانی، خیر از معلمان این مدرسه تجلیل شد.
مریم خوشبخت، رئیس اداره آموزش و پرورش استثنایی آذربایجان شرقی نیز در ادامه در گفت‌وگو با ایسنا با بیان این که این اداره در زمینه آموزش مهارت به دانش آموزانی با ناتوانایی‌های خاص و نیاز ویژه فعالیت دارد، می‌گوید: از حدود چهار هزار و ۸۶۱ دانش آموز استثنایی در استان، ۳۹۵۱ نفر در قالب هفت گروه شامل گروه نابینا و نیمه بینا، ناشنوا و نیمه ناشنوا، نیاز ویژه ذهنی، نیاز ویژه جسمی-حرکتی، چند معلولیتی، دانش آموزان با مشکلات رفتاری و اوتیسم و مشکلات یادگیری و بیش فعال در مدارس استثنایی استان مشغول به تحصیل هستند.
وی ادامه می‌دهد: مابقی دانش آموزان به صورت تلفیقی در مدارس عادی تحصیل می‌کنند و نیاز ویژه ذهنی ندارند، به جز کتب درسی دانش آموزانی با نیازهای ویژه ذهنی، دانش آموزان استثنایی مشغول به تحصیل در مدارس استثنایی فاقد نیاز ذهنی ویژه و چند معلولیتی، تفاوتی با کتب دانش آموزان عادی ندارد.
وی ضمن قدردانی از زحمات و اقدامات معلمان مدارس استثنایی در حوزه آموزش، مهارت بخشی، توانبخشی، گفتاردرمانی، جهت‌یابی، شنوایی سنجی، تقویت شنیداری و سایر حوزه‌ها می‌گوید: آموزش دانش آموزان استثنایی مبتنی بر فرد بوده و نیازهای هر دانش آموز با دانش آموز دیگر متفاوت است.
خوشبخت بیان می‌کند: معمولاً تعداد دانش آموزان در کلاس‌های استثنایی، ۱۱ نفر و در کلاس‌هایی مانند کلاس دانش آموزان مبتلا به اوتیسم یا چندمعلولیتی‌ها حدود پنج نفر است.
وی با بیان این که در حوزه آموزش و پرورش استثنایی نیز مانند مدارس عادی با کمبود نیرو مواجه هستیم، می‌افزاید: در مجموع تعداد پرسنلی که در این اداره و در سطح استان فعالیت می‌کنند، حدود ۱۲۰۰ نفر است و از فارغ‌التحصیلان دانشگاه فرهنگیان در رشته آموزش و پرورش کودکان استثنایی و گروه‌های توانبخشی شامل فارغ‌التحصیلان رشته‌های گفتار درمانی، فیزیوتراپی، کاردرمانی و شنوایی سنجی و روانشناسی و علوم تربیتی به صورت حق‌التدریس استفاده می‌شود.
وی بیان می‌کند: خوشبختانه سازمان آموزش و پرورش استثنایی به صورت نسبی، امکانات و تجهیزات آموزشی لازم را برای این دانش آموزان فراهم کرده است، اما فرسودگی و گرانی تجهیزات و بسته‌های آموزشی دانش آموزان استثنایی نیز در این میان مؤثر است، از طرفی مدارس استثنایی از کمک‌های والدین نیز بی‌نصیب هستند، اما بخشی از هزینه‌ها از طرف خیرین به خوبی تأمین می‌شود.
رئیس اداره آموزش و پرورش استثنایی آذربایجان شرقی در خصوص ارائه خدمات حمایتی این اداره در حوزه خدمات توانبخشی می‌گوید: امسال، سهمیه استان ما برای تأمین هزینه‌های توانبخشی مانند خرید ویلچر، واکر و سمعک، عصا و عینک و هزینه‌های جراحی و دندانپزشکی و کاشت حلزون، ۱۶۰ میلیون تومان بود که به طور کامل اختصاص یافت، کمک‌ها از طرف دولت صورت می‌گیرد، ولی کافی نیست.
وی در ادامه، کسب مدال‌های طلا در زمینه‌های مختلف هنری-ورزشی-تحصیلی را از جمله توانمندی‌های دانش آموزان استثنایی استان عنوان می‌کند.
وی در پایان متذکر می‌شود: با تمامی احترامی که برای معلمان مدارس عادی قائل هستیم، مزایای در نظر گرفته شده برای معلمان مدارس استثنایی به اندازه تفاوت کار این دو کار نیست.
منبع : ایسنا