درد دانش‌آموز استثنایی و خانواده‌هایشان در فارس آنقدر زیاد است که در مقایسه با دیگر مصائبی که با آن مواجه‌اند، درس‌خواندن یا نخواندن فرزندان در دوران شیوع کرونا چندان معضل بزرگی به‌شمار نمی‌رود و با وضعیت فعلی برای آنان به مشکلی مضاعف بدل شده است.
کودکانی که به هر دلیلی در زمره دانش‌آموزان استثنایی‌اند، باز هم از حساب جا مانده‌اند. نه آموزش درستی می‌بینند و نه امکانات خوبی دارند، دلشان هم از شبکه شاد و شبکه آموزش خون است.
دانش‌آموزان استثنایی معمولاً از خانواده‌های کم‌درآمد یا متوسط اجتماع هستند که بار درمان و دشواری‌های زندگی کمر خانواده‌هایشان را خم کرده است، برخی چنان روزگاری را می‌گذرانند که امان از پدر و مادر بریده، طبیعی است.
در خانه ماندن طولانی کودکان آن‌ها را عبوس و بهانه‌گیر و شیطنت‌هایشان را بیشتر می کند؛ حال اگر کودکی معلول هم باشد و دور از آموزش‌ها و خدمت‌رسانی‌های ضروری نگهداری شود، رنج در خانه ماندن بیشتر خواهد شد.
والدین و فشارهای روانی
اولین جمله‌ای که پدر دو کودک مبتلا به اوتیسم که فرزندانش روزهاست با تعطیلی مدارس و مراکز توانبخشی در خانه منزوی شده می‌گوید، این است: "باور نمی‌کنید که خانواده‌ها در این وضعیت دیوانه شده‌اند و به‌صورت اورژانسی به روان‌شناس نیاز دارند!" بچه‌های اوتیسم بیش از دیگر معلولان در فشار و ناراحتی‌اند.
محسن گنجوَر، خود یکی از اعضای هیات مدیره انجمن اوتیسم شیراز است، می‌گوید دو فرزند دانش‌آموز دارد و هر دو اوتیسم دارند.
اوتیسم نوعی بیماری است که فرد مبتلا از ارتباط با دیگران عاجز است و یکی از نشانه های آن درخود ماندگی و گوشه گیری است.
گنجور گفت: نمی‌توانیم بچه‌ها را بیرون ببریم، نمی‌توانیم کاری کنیم که موارد بهداشتی را رعایت کنند، نمی‌توانیم یکی‌یکی و مرتب تذکر بدهیم که دستشان را به در نزنند و به دیوار هم نباید بزنند و به ماسک هم؛ همینطور همه اشیایی که در خارج از خانه وجود دارد.
خلاصه سخنان عضو انجمن اوتیسم شیراز این است : بچه‌های اوتیسم را نمی‌توان از مدام دست زدن به دهانشان باز داشت، تنها راهش این است که در خانه بمانند، در خانه هم یا جیغ می‌زنند یا کلیشه‌هایشان بیشتر می‌شود، مطب پزشکان هم تعطیل است و دارو به آن‌ها نمی‌رسد. داروی آرام‌بخش فرزندم تمام شده است و هیچ‌کس هم نیست که دارو را به نحوی دیگر،مثلا اینترنتی تایید کند.
این‌ها تنها گوشه‌ای از دشواری‌هایی است که پدران و مادران دانش‌آموزان استثنایی با بحران کرونا با آن مواجه شده‌اند.
عذاب تعطیلات برای استثنایی‌ها
کاردرمانی و گفتاردرمانی کودکان اوتیسم هم متوقف شده است، گنجور می‌گوید که پدران و مادران ماه‌ها زحمت کشیده‌اند که فرزندانشان مراحل درمان را طی کنند؛ میلیون‌ها تومان هزینه کرده‌اند؛ اما انگار در خانه‌های بالایی بازی مار و پله، نیش خورده‌اند و دوباره افتاده‌اند به خانه‌های اول.با طولانی‌شدن تعطیلی مدارس استثنایی، آستانه تحمل خانواده‌ها، کاهش می‌یابد.
این پدر می‌گوید که اصلا کاری ندارم فرزندانم در مدرسه استثنایی چه یاد می‌گیرند و چه یاد نمی‌گیرند، آن‌ها خانه نبودند و کمی خسته می‌شدند، حالا خسته نمی‌شوند و شبانه‌روز بیدارند، صدای جیغ‌هایشان امان خودمان را بریده، چه رسد به همسایه‌ها.
گنجور با لحنی آمیخته با ناراحتی عنوان کرد:هیچ‌کس نمی‌داند خانواده‌های کودکان استثنایی چه رنجی را تحمل می‌کنند.
از بسته‌های فرهنگی و آموزشی محرومیم
او ادامه می‌دهد: مدرسه استثنایی تاکنون هیچ خدمتی ارائه نکرده است، چه مجازی و چه به‌صورت ارسال وسایل کمک‌آموزشی و بسته حمایتی فرهنگی. کاش حتی یک پیام می‌دادند و می‌گفتند باید با بچه‌های استثنایی در خانه چه کنیم،وقتی خوابشان نمی‌برد چطور باید با آن‌ها بازی کنیم.
عضو هیات مدیره انجمن اوتیسم شیراز درباره آمار دانش‌آموزان مبتلا به این بیماری می‌گوید: حتی علوم‌پزشکی هم آماری از تعداد کل مبتلایان به اوتیسم ندارد؛ زیرا بسیاری از خانواده‌ها به دلیل خدمات ضعیف آموزش و پرورش فرزندانشان را به مدرسه نمی‌فرستند و به جای آن، آن‌ها را به کلاس‌های مختلف می فرستند. حتی در مدارس عملکرد رسیدگی به کودکان اوتیسم بسیار ضعیف است، چه رسد به این کودکان بازمانده از تحصیل که در آمار جایی ندارند و کسی هم تعهدی به آن‌ها ندارد.
در پیچ و خم عضویت در شاد
طیف معلولیت‌ها محدود به اوتیسم نیست، دانش‌آموزان ناشنوا نیز وضعیتی دشوار دارند. گرچه در اخبار آمده است که ۷۰درصد معلمان استثنایی به محتوای شبکه شاد دسترسی یافته‌اند، دانش‌آموزان همچنان در پیچ‌وخم‌های اولیه گرفتارند. این موضوع را می‌توان از صحبت‌های مدیر مدرسه ناشنوایان کاشف شیراز دریافت.
فریده خوش‌نیت می‌گوید: سهم دانش‌آموزان ناشنوا در آموزش‌های مجازی به‌درستی لحاظ نشد، زیرا هنوز تعدادی از دانش‌آموزان موفق نشده‌اند عضو شبکه شاد شوند.
او ادامه می‌دهد: آن‌ها از برنامه‌های شبکه آموزش هم بهره چندانی نمی‌برند و ناچارند لب‌خوانی کنند؛ زیرا برای این برنامه‌ها رابط ناشنوایان در نظر گرفته نشده است.
این فرهنگی ابراز می‌کند که معلمان کار آموزش را در وسایل ارتباط جمعی پی می‌گیرند، تک به تک با زبان اشاره به آن‌ها می‌آموزند و از بچه‌ها درس می‌پرسند و فیلم‌های آموزشی تهیه می‌کنند.
خوش‌نیت با بیان اینکه تاکنون بسته آموزشی یا کمک آموزشی خاصی از سوی آموزش و پرورش استثنایی به مدارس و یا خانواده‌ها ارائه نشده است، می افزاید: با این حال معلمان ناشنوا، در این زمینه ابتکاراتی به خرج داده‌اند؛ البته بیشتر در مقطع ابتدایی خدمات ارائه شده است، اما دانش‌آموزان مقطع متوسطه از امکانات بی‌بهره بوده اند و کار آموزش هم دشوار شده است.
مدیر دبیرستان کاشف اظهار می‌کند: خانواده دانش‌آموزان اسثتنایی عمدتا سواد آنچنانی ندارند یا از نحوه آموزش به فرزندانشان سر در نمی‌آورند، آن‌ها در مقایسه با خانواده دانش‌آموزان معمولی بسیار کم می‌توانند در تعطیلی مدارس به فرزندانشان کمک کنند، عده‌ای اصلا گوشی هوشمند ندارند و به تناسب، بچه‌ها هم از آموزش بهره‌مند می‌شوند و کسی پاسخگوی نیاز بچه‌های استثنایی نیست.
ضعف سیستم ایمنی، خطری برای آزمون حضوری
شیوه برگزاری امتحانات دانش‌آموزان استثنایی هم موجب نگرانی این مدیر است. دلیل این نگرانی به گفته او ضعف سیستم ایمنی این دانش‌آموزان است و اگر قرار باشد مانند کودکان عادی به‌صورت حضوری در امتحانات حضور یابند با خطر مواجه‌اند.
نابینایان، در مقایسه با دو گروه اوتیسم و ناشنوا امکانات بهتری دارند؛ اما فقط در عرصه مقایسه؛ درواقع آن‌ها هم دچار مشکلات بسیاری‌اند.
لیلا غزنوی مدیر داخلی موسسه نابینایان توانگر است،همچنین به عنوان رابط این دانش‌آموزان در آموزش و پروررش فعالیت دارد، او درباره معضلات آموزش مجازی آن‌ها می‌گوید: امکانات آموزشی برای کودکان نابینا در دوره ابتدایی بسیار ضعیف است، شاید بهتر باشد بگویم نمی‌توان برای آن‌ها کاری کرد.
صفحه‌خوان‌ها شاد را نمی‌خوانند
او می‌افزاید: جز اینکه بچه‌ها می بایست گوشی هوشمند داشته باشند، باید نرم‌افزارهای خاصی هم نصب کنند که در اصطلاح به آن‌ها صفحه‌خوان می‌گویند، این نرم‌افزارها به نابینا امکان می‌دهد از رایانه یا گوشی استفاده کند، متاسفانه صفحه‌خوان‌ها با نرم‌افزارهای تولید شده برای آموزش مجازی همچون شبکه شاد مطابقت ندارد و همین امر، باعث محدودیت بسیاری برای دانش‌آموزان نابینا شده است.
غزنوی با بیان اینکه معلمان معمولا تلفنی با خانواده‌ها و دانش‌آموزان نابینا در ارتباط هستند، اظهار می‌دارد که این روش برای مربیان بصرفه نیست و دایره آموزش برای این گروه، محدود شده و کیفیت آن نیز برای کودکان استثنایی کاهش یافته است.
این فعال حوزه آموزش نابینایان می‌گوید: موسسه نابینایان توانگر با بهره‌گیری از سامانه‌ای با نام "تیم تاک" که قابلیت ارائه کلاس‌های گروهی به‌صورت صوتی و تصویری را همزمان فراهم می‌کند، کلاس‌های کمک آموزشی برای دانش‌آموزان نابینا برگزار می‌کند که اندکی از حجم معضلات آن‌ها کاسته است.
این سخنان، تنها بخشی از درددل‌ها و معضلات دانش‌آموزان، خانواده‌ها و معلمان معلولان و کم‌توانان است.
در پاسخ به این مسائل رئیس اداره آموزش و پرورش استثنایی فارس در گفت‌وگو با ایرنا اذعان کرد که تعطیلی مدارس برای گروه‌های استثنایی، به‌ویژه دانش‌آموزان مبتلا به اوتیسم، ناشنوایان و نابینایان مشکلات عدیده‌ای ایجاد کرده است.
محسن بهشتی‌پور اما تاکید می‌کند گروه آموزش فرهنگیان فعال در حوزه استثنایی از همان روزهای نخست بسیج شده‌اند تا با روش‌های مختلف امر آموزش را تسهیل بخشند.
به گفته او برای نابینایان کتاب‌های صوتی تهیه شده است و حتی کادر توانبخشی و گفتاردرمان فایل آموزش تصویری برای خانواده‌ها ارسال کرده‌اند.
این مقام مسئول اظهار می‌کند که آموزش و پرورش استثنایی اجازه نداده است وقفه‌ای در ارائه خدمات ایجاد شود؛ چنانکه در مناطق سخت گذر معلمان به‌صورت چهره‌به‌چهره و با رعایت فاصله اجتماعی و ایمن به سراغ دانش‌آموزان می‌روند و مستندات این فعالیت نیز موجود است.
بهشتی‌پور ادامه می‌دهد: تمام سعیمان را کرده‌ایم که دشواری‌ها را جبران کنیم؛ اما آموزش این کودکان سخت است و مهم‌ترین موضوع مشارکت خانواده‌ها در امر آموزش است که البته شاید بتوان گفت تنها حسن این روزها این است که خانواده‌ها بیشتر بر آموزش به کودکانشان مسلط شده‌اند و در دوران پساکرونا نیز با این تجربه می‌توانند مسیر پیشرفت دانش‌آموزان را هموارتر کنند.
او همچنین از تجربه آزمایشی آموزش و پرورش استثنایی فارس یاد می‌کند که پیش از شیوع بیماری کرونا اعمال شده است و می‌گوید: قبل از اتفاقات طرح آموزش مجازی دانش‌آموزان به‌صورت متمرکز در خانه با مشارکت ۶ دانش‌آموز استثنایی صورت گرفت، به هر یک از دانش‌آموزان یک لپ‌تاپ و یک مودم به همراه هزینه‌های اینترنت از سوی سازمان آموزش استثنایی کشور ارائه شد که الگویی بسیار خوب برای آموزش به شمار می‌رود.
شادِ دانش‌آموزان اسثتنایی هم خواهد آمد
رئیس آموزش و پرورش استثنایی فارس عنوان کرد: درحال حاضر نیز با بهره‌گیری از تجربه یادشده و با پیگیری‌های سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور، قسمت مجزایی برای این دانش‌آموزان در نرم‌افزار شاد در نظر گرفته شده است که به زودی به آن اضافه خواهد شد.
بر اساس آمار رسمی، در استان فارس درمجموع ۱۶هزار دانش‌آموز استثنایی شناسایی شده‌اند که ۶هزار نفر آن‌ها در مدارس خاص تحصیل می‌کنند و مابقی به‌صورت تلفیقی و در مدارس عادی، همراه با دیرآموزان تحصیل می‌کنند.
روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کرد:تا ظهر شنبه ۱۳ اردیبهشت ۹۹ شمار مبتلایان به کرونا در کشور ۹۶ هزار و ۴۴۸ نفر بود و تعداد جان باختگان از این بیماری در ایران به ۶ هزار و ۱۵۶ نفر رسید.
در استان فارس، علاوه بر شیراز، در شهرستان‌های فسا، نی‌ریز، اقلید، خرم بید، استهبان، داراب، خفر، فراشبند، خرامه ، لامرد، ارسنجان، لارستان، کازرون، آباده، اوز، خنج، مرودشت، سپیدان، قیروکارزین، فیروزآباد، جهرم، گراش، بوانات، زرقان، بیضا ، کوهچنار و سرچهان بیماران مبتلای به کرونا شناسایی شده‌اند.
بیمارستان حضرت علی اصغر (ع) و سه بیمارستان شهید چمران، شهید فقیهی و شهید بهشتی در شیراز به عنوان مراکز پشتیبان در کنار معرفی ۹ مرکز در شیراز و ۳۶ مرکز در دیگر شهرستان‌های استان فارس برای مراجعه افراد مشکوک به کرونا به این بیماران خدمات می‌دهند، همچنین نقاهتگاه بیماران مبتلا به کرونا با ظرفیت ۲۰۰ تخت نیز در ورزشگاه شهید آیت‌الله دستغیب شیراز تجهیز شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد.
منبع:ایرنا