منصوره پناهی مدیر عامل مجتمع رعد:

مجتمع رعد از ایده ها و استارتاپ‌های حوزه معلولیت حمایت می‌کند

منصوره پناهی، مدیر عامل مجتمع آموزشی نیکوکاری رعد با بیش از سه دهه تجربه کاری در آموزش و توانبخشی و اشتغال افراد معلول در کشور سوئد از سال 94 همکاری خود را با مجتمع رعد آغاز کرد.

اشتغال افراد دارای معلولیت با تاکید بر روش «اشتغال حمایت‌شده»(supported employment)  و تغییر نگرش جامعه نسبت به این افراد از اهداف مهم او در مجتمع رعد به شمار می‌رود.

در طول یکی دو سال گذشته با هدایت وی و تربیت کارشاسان، چندین مرکز اشتغال حمایت‌شده در کل ایران با مجوز سازمان بهزیستی کشور برای کمک به اشتغال توان یابان راه اندازی شده است.

اشتغال افراد معلول با توجه به فرصت‌های بیشمار در فضای مجازی و بهره‌مندی از کسب و کارهای اینترنتی و توجه به سهم آن‌ها از این امکان از دغدغه‌های این بانوی ایرانی است.

این روزها وی به همراه همکارانش در مجتمع رعد و فعالان حوزه فناوری در تلاش برای برگزاری هر چه با شکوه‌تر دومین رویداد توان‌تک همزمان با بیست و چهارمین دوره الکامپ در نمایشگاه بین‌المللی تهران هستند.

به همین مناسبت با وی به گفت‌وگو نشسته‌ایم:

• جشنواره توان‌تک از کجا آغاز شد و چگونه مجتمع رعد تصمیم گرفت به حوزه فناوری و دیجیتال برای اشتغال افراد دارای معلولیت وارد شود؟

در ایران درباره موضوع مناسب‌سازی نبودن محیط که باعث محدودیت در فعالیت‌های اجتماعی افراد معلول می‌شود، زیاد صحبت می‌کنند. به نظر من مهمترین عاملی که آن‌ها را از جامعه جدا می‌کند نگرش و محدودیت افکار آدم‌ها است. ما وارد این حوزه تکنولوژی‌های نوین شدیم؛ چون ابزار دیجیتال شرایط و امکانات بهتری برای زندگی افراد دارای معلولیت ایجاد می‌کند.

 تکنولوژی باعث می‌شود میزان محدودیت کم شود همچنین شغل‌هایی که در این زمینه وجود دارد می‌تواند مشارکت افراد دارای معلولیت را در جامعه بیشتر کند. همان‌طور که می‌دانید از مهم‌ترین اهداف مجتمع آموزشی نیکوکاری رعد ایجاد اشتغال برای افراد معلول است.

 پس از وضع قوانینی پیرامون حقوق اجتماعی و شهروندی افراد دارای معلولیت، توانبخشی صرفا برای بهبود شرایط جسمی این افراد نیست. جهان امروز در بخش توانبخشی به این دید رسیده است که افراد را با شرایطی که دارند بپذیرد و کمک کند در همان شرایط هم به بهترین شکل از شرایط اجتماعی خود برسند.

مجتمع رعد درصدد است با کمک واحد اشتغال خود، ایجاد شرایط شغلی و اجتماعی افراد دارای معلولیت را تسریع کند.

• نظر شما و رویکرد تان نسبت به توان تک در سال گذشته چیست؟ و بازخورد هایی که دریافت کرده‌اید را چطور ارزیابی می‌کنید؟

اولین رویداد توان‌تک هم برای رعد هم برای کارآموزان و هم برای کارفرمایان تجربه جدیدی بود. هدف اولیه ما این بود که فضا و بستر ایجاد کنیم که کارفرماها با توانمندی‌های کارآموزان آشنا شوند که در این زمینه تقریباً موفق بودیم.

در برنامه سال قبل یک‌سری افراد با درصد بالای معلولیت شرکت کردند و کارفرماها با قابلیت‌های این افراد آشنا شدند و متوجه شدند که می‌توانند از این افراد درمحیط کارشان استفاده کنند. این تغییر نگرش هدف ما بود که توسط بازتاب‌هایی که دریافت کردیم، متوجه شدیم به اهدافمان نزدیک شده‌ایم.

دستاورد دیگر آشنایی افراد دارای معلولیت با شغل‌های متفاوت بود. ما این بازخوردها را از تعداد کارفرمایانی گرفتیم که بعد از توان‌تک با ما تماس گرفتند و اعلام آمادگی جهت همکاری کردند.

به عنوان مثال در اولین دوره توان تک یکی از اهداف این بود که حداقل پنج شرکت با ظرفیت‌های این افراد آشنا شوند و حاضر به فراهم کردن بستر مناسب برای اشتغال افراد دارای معلولیت شوند. تاکنون چهار شرکت اعلام آمادگی کردند. این شرکت‌ها، هم از شرکت‌های کاریابی آنلاین و هم از بخش آموزشی و هم از بخش اشتغال هستند.

با بعضی از این شرکت‌ها قبلا همکاری‌ داشتیم که وقفه‌ای در آن ایجاد شده‌ بود. بعد از برگزاری رویداد توان‌تک خود آن‌ها با ما تماس گرفتند و برای تجدید همکاری اعلام آمادگی نمودند.این دستاوردی بود که جای گسترش هم دارد.

در توان‌تک امسال شعار ما دیگر این نیست که «مرا باور کن، من می‌توانم» چون دیگر به این باور رسیده‌اند که توانیابان می‌توانند.

امسال باید توان یابان قدرتمندانه تر در توان تک حضور پیدا کنند چون توان تک در دوره دوم خود با نمایشگاه الکامپ در یک مکان و یک زمان برگزار می‌شود و این فرصت بسیار ارزشمندی است.

یک راه بهتر شدن شرایط اشتغال افراد دارای معلولیت این است که آن‌ها توانمندی‌های خود را به صورت واقعی بپذیرند و برای رسیدن به خواسته‌های خود بیشتر مبارزه کنند. توان‌تک افراد معلول را با خواسته‌های کارفرمایان هم آشنا می‌کند.

رویکرد ما در توان تک امسال بیشتر آموزش مهارت‌‌های اجتماعی و برنامه‌ریزی به افراد دارای معلولیت است.

به نظر من راحت‌ترین کار،  پیدا کردن آن است. اما حفظ کار و این‌که فرد با کار مناسب و مورد علاقه‌اش مرتبط شود نیاز به دانش و استفاده از روش‌های تکنولوژی نوین دارد.

• به نظر شما دلیل حضور استارت آپ‌ها در حوزه افراد دارای معلولیت چیست و چه نقشی در زندگی آن‌ها می‌تواند داشته باشد؟

استارت آپ یعنی خلاقیت و نوآوری و همان‌طور که می‌دانیم، حدود پانزده درصد از جمعیت کشورمان را دارای معلولیت هستند.

فناوری اطلاعات در سال‌های اخیر با نفوذ در تمام جوانب زندگی بشری، هم نوآوری‌های بی‌شماری در ارائه خدمات بهتر به جامعه فراهم کرده و هم فرصت‌های شغلی فراوانی خلق کرده است که با توجه به تغییر الگوی اشتغال از کارگران بدنی به کارگران دانشی، می‌تواند فرصتی تاریخی در اشتغال افراد دارای معلولیت و شکوفایی توانایی‌های آنان باشد.

تجربه‌های چند استارت‌آپ ایرانی نشان می‌دهد داشتن معلولیت جسمی، تاثیری در کارآیی ذهنی و بازدهی کاری افراد معلول دارای مهارت در حوزه فناوری اطلاعات ندارد. در واقع، مسأله اصلی این افراد، نداشتن فرصت حضور در جامعه بوده است نه ناتوانی در ارائه توانمندی‌های‌شان.

در پاسخ به قسمت دوم سوال‌تان باید گفت ما گاهی ایده‌هایی داریم و به آن توجه نمی‌کنیم در صورتی که فردی دیگر همان ایده را با تلاش و پشتکار به ثمر می‌رساند و از آن ایجاد درآمد می‌کند. این یک راه برای زندگی و موقعیت بهتر است.

در توان‌تک، کارفرمایان و افراد معلول با ایده‌ها و افکار هم آشنا می‌شوند. مجتمع رعد، حامی هر ایده و استارتاپی است که به بهبود شرایط زندگی و اشتغال این افراد کمک کند.

• به نظر شما نمایشگاه الکامپ و رویداد توان‌تک چه کمکی به تغییر نگرش جامعه نسبت به افراد معلول می‌کند؟

در سال‌های اخیر بنا به دلائلی هم‌چون پیشرفت های فرهنگی، علوم و افزایش آگاهی ها، توجه ملل مختلف به احقاق حقوق انسانی در نوع خود به صورت چشمگیر پیشرفت داشته است.

در این بین توجه به افراد دارای معلولیت جایگاه خاصی یافته است. دنیای امروزی مشکل این افراد را مشکل کل جامعه می‌داند و نهادهای اجتماعی مربوطه در صدد هستند تا با رویکرد عادی‌سازی و تساوی حقوق، نگرش‌های منفی به آن‌ها را از بین ببرند.

در واقع در این دیدگاه هر چه افراد دارای معلولیت حضور بیشتری در جامعه داشته باشند و بگویند ما هم به عنوان عضوی از جامعه هستیم و می‌خواهیم کار کنیم و از حقوق اجتماعی برابر برخوردار باشیم و توانایی خود را نشان دهند کارفرمایان به سراغ آن‌ها می‌آیند.

با حضور پررنگ ما در توان‌تک و بازتاب آن در شبکه‌های مجازی و رسانه‌ها، این موضوع وارد جامعه می‌شود و انتشار پیدا می‌کند.

• اشتغال حمایت‌شده که با حضور شما در مجتمع رعد شروع به فعالیت کرده چطور با توان‌تک به موضوع اشتغال افراد معلول کمک می‌کند؟

در روش supported  employment  یا اشتغال حمایت‌شده خیال کارفرمایان و کارجور راحت است که این روش حامی هر دوی آن‌ها است.

همیاران شغلی نقش مهمی در این زمینه دارند که به هر دو نفر این اطمینان را می‌دهند که در مسیر پیش رو تنها نیستند. برای فرد کارجو شرایط مناسب فراهم می‌کند تا در محیط کار، آسوده خاطر به شغل خود بپردازد و کارفرمایان هم اگر مشکلی داشته باشند که نیاز به رسیدگی داشته باشد با کمک همیار شغلی فرد معلول، آن مورد را رفع می‌کنند و دغدغه های کارفرمایان کم می‌شود.

در توان‌تک، یک شرکت ممکن است به یک فرد پیشنهاد کاری دهد که حتی این کار ممکن است به صورت دورکاری انجام شود. اینجا همیار شغلی وارد می‌شود و با کارفرما درباره این‌که این فرد شخصیتی اجتماعی هم دارد و نیاز دارد در محیط کار حتی برای زمان کوتاهی هم قرار بگیرد صحبت می‌کند. گاهی در شرکت‌ها جلسات کاری با حضور کارمندان و کارکنان شرکت صورت می‌گیرد که حتی فردی که دور کاری هم انجام می‌دهد باید در این جلسات و مراسم‌های شرکت حضور داشته باشد تا در جریان امور قرار بگیرد.

با یک فرد معلول باید مانند سایر کارکنان آن شرکت رفتار شود چون تنها موضوع کار اهمیت ندارد و باید جنبه‌های هویت شخصی و اجتماعی فرد هم رعایت شود.

• برای توان‌تک امسال و سال‌های آینده چه آینده‌ای را متصور هستید و می‌خواهید چه کار انجام دهید؟

ما امیدواریم بتوانیم هر سال نسبت به سال قبل این رویداد را متنوع‌تر و پر محتواتر برگزار کنیم. به طوری که افراد بیشتری را از افراد دارای معلولیت و کارفرمایان جذب کنیم.

همچنین در تلاش هستیم تا با مراکز تحقیقاتی همکاری کنیم تا با کمک این مراکز تأثیر استخدام این افراد را در سازمان‌ها بررسی شود.

من آینده روشنی برای توان‌تک می‌بینم اما همه این دستاوردها مشروط به فعالیت خیلی زیادتری در این حوزه است. باید حتی پس از پایان این دوره از رویداد توان تک تا سال آینده برای رویداد بعدی برنامه‌ریزی شود و دستاوردهای و نتایج آن بررسی شود.