ازدواج فاميلی و سايه سنگين معلوليت

کاهش سن ازدواج،افزایش طلاق،بالا رفتن سن تجرد از معضلاتی است که گاهی کارشناسان از آن،نه به عنوان یک نارسایی،بلکه بحرانی جدی یاد می کنند.

از سوی دیگر سیاست های کنترل جمعیت و شعار غلط فرزند کمتر،زندگی بهتر که در طول سالیان گذشته باعث افزایش جمعیت سالمندی شده ،جمعیت جوان کشور را به عنوان مهمترین سرمایه و ثروت ملی با معضل کاهش همراه ساخته است،موضوعی که در صورت استمرار می تواند در دهه های آینده مسبب چالش های بسیاری در عرصه های اقتصادی،فرهنگی،اجتماعی و حتی امنیتی شود.

در طول سنوات اخیر با توجه به هشدارهایی که از سوی دلسوزان نظام و کارشناسان امر داده شد،منجر به اعمال تغییراتی در نحوه سیاست گذاری ها برای تشویق زوجین و خانواده ها به فرزند آوری شده که البته همچنان ضعف ها و خلاهای بسیاری در این عرصه وجود دارد که می طلبد با نگاهی ویژه و دور اندیشی هوشمندانه تری به آن پرداخته شود که بررسی و واکاوی آن در این مجال نمی گنجد و در گزارشی دیگر بصورت تفصیلی به آن پرداخته خواهد شد.

اما آنچه که لزوم واکاوی هر چه بیشتر آن احساس می شود،موضوع ازدواج های فامیلی است،پیوندهایی که برخی از آنها هیجانی،برخی دیگر بر اساس ملاحضات سنتی و فرهنگی منعقد می شود.

با وجود نقش حائز اهمیت و تعیین کننده ازدواج در تعالی و استقلال فرد و جایگاه اخلاقی،انسانی و حتی شرعی که دین مبین اسلام برای این امر قائل است،اما ازدواج های فامیلی گاهی با چنان مخاطرات، تهدیدها و بحران هایی همراه می شود که یک خانواده و گاهی یک نسل را به چالش می کشد.

معلولیت و مشکلات و بیماری های جسمی،پوستی و در یک کلام به حاشیه رفتن سلامت،حاصل برخی از ازدواج هایی است که می شد به شکلی دیگر رقم بخورد و شیرینی زندگی را به تلخی و گرفتاری مبدل نسازد.

بطور یقین فرزند سالم و سعادتمند یکی از برجسته ترین دستاوردهای ازدواج و پیوند میان زوجین است.

ازدواج نیز مانند بسیاری از امور دیگر مستلزم مولفه هایی است که خلا و یا نادیده انگاری آن می تواند فضایل و محاسن آن را به معایب و مصائبی سهمگین تبدیل سازد.

یکی از الزامات و ضروریات ازدواج مشاوره است،مشاوره های پیش از ازدواج در عرصه های متعددی همچون روحی،روانی،رفتاری و ژنتیکی که مجموعه آنها می تواند ضریب سلامت،موفقیت و تعالی ازدواج را با تقویت هر چه بیشتری همراه سازد.

در این میان مشاوره ژنتیکی از مولفه ها و الزاماتی اساسی در ازدواج به شمار می رود که با وجود رایج و واجب بودن آن در بسیاری از کشورهای توسعه یافته،در جامعه ایرانی آنطور که باید به آن توجه نمی شود و چه بسیار ازدواج هایی که در سایه هیجان،سنت و فرهنگی دیرین بدون لحاظ کردن مشاوره مذکور منعقد و انجام می شود.

**هرمزگان و کرمان بیشترین آمار ازدواج های فامیلی

پراکندگی ازدواج های فامیلی بر اساس موقعیت فرهنگی جامعه ایرانی متفاوت است،با یک بررسی کلی در این مقوله در می یابیم که استان های سیستان و بلوچستان و بخش هایی از هرمزگان و کرمان، جزء مناطقی محسوب می شود که بیشترین آمار ازدواج فامیلی در آن واقع می شود.

عباس صادق زاده،مدیر کل بهزیستی استان کرمان فقدان آگاهی و مولفه های سنتی و فرهنگی را از اصلی ترین عوامل انعقاد چنین پیوندهایی می نامد.

به عقیده وی،کمبود مراکز مشاوره پیش از ازدواج و توزیع نامناسب آن از لحاظ پراکندگی و جانمایی ،از دیگر عوامل موثر در عدم اشتیاق کافی و انگیزه لازم برای مراجعه به چنین مراکزی است.

**نقش موثر فرهنگ سازی و اطلاع رسانی در پیشگیری از معلولیت های ذهنی و جسمی

برخی از متخصصان و کارشناسان ذیربط معتقدند که در صورت انجام مشاوره های ژنتیکی،نیمی از معلولیت ها کاهش می یابد و به عبارتی با این اوصاف می توان گفت عامل اصلی قریب به 50 درصد از معلولیت های جسمی، حرکتی و ذهنی به ازدواج های فامیلی معطوف می شود.

در چنین شرایطی،فارغ از امکانات زیرساختی و سخت افزاری،فرهنگ سازی و اطلاع رسانی صحیح از دیگر مولفه های خطیر و سازنده در مهار و پیشگیری از بروز چنین معضلاتی به شمار می رود.

در این میان،مدیرکل بهزیستی استان کرمان به موضوع حائز اهمیت دیگری نیز اشاره می کند که خلا آن در تشدید این معضل حائز اهمیت است.

به عقیده وی الزامی نبودن مشاوره ژنتیکی پیش از ازدواج از نمونه مواردی است که می طلبد با اتخاذ ساز وکارهای قانونی نسبت به اجباری کردن آن،تدابیر لازم اندیشیده شود که بهزیستی نیز برای این موضوع در تلاش است اما هنوز محقق نشده است.

بدون تردید انسان معلول نیز به مانند دیگر افراد عادی جامعه حق زیست،زندگی و برخورداری از امکانات شهروندی را دارا است،اما نمی توان کتمان کرد که در هر حال محدودیت های جسمی و حرکتی با دشواری ها و مصائب خاص به خود همراه است که برای خانواده و جامعه هزینه ساز است.

امید است متولیان امر با تنظیم و طراحی تدابیر لازم و موثر نسبت به اجباری ساختن آموزش ها و مشاوره های ژنتیکی پیش از ازدواج اقدامات لازم را عملیاتی کنند.

در چنین شرایطی و با توجه به نقش ازدواج های فامیلی در بروز بیش از نیمی از معلولیت ها در کشور،تلاش و برنامه ریزی برای پیشگیری و جلوگیری هوشمندانه از دریچه آگاهی بخشی و اطلاع رسانی، اصلی حائز اهمیت است که هر گونه کم توجهی و بی توجهی نسبت به این امر خطیر،می تواند با تبعات و عوارض ناخوشایند خاص به خود همراه شود که نه در کوتاه مدت بلکه به بلندای یک عمر،چالش زا خواهد بود.

منبع : باشگاه خبرنگاران جوان