حمايت دولت از معلولان در حد «شهروندان درجه دو» سلامت نیوز: حمايت دولت از معلولان در حد «شهروندان درجه دو»

معلوليت به ناتواني، ناهنجاري يا نارسايي در انسان گفته مي‌شود كه قابل برطرف‌كردن و درمان نيست و به 3 دسته حسي، جسمي‌- حركتي، ذهني ‌و رواني تقسيم‌بندي مي‌شود. طبق اطلاعات مركز آمار ايران براساس سرشماري سال 90 بيش از 1 ميليون و 17 هزار نفر از جمعيت ايران معلول بودند؛ البته اين آمار در طول چند سال گذشته با رشد همراه بوده است؛ به طوري‌كه اخيرأ از جانب حسين نحوي نژاد، معاون توانبخشي بهزيستي كشور اعلام شده، سالانه ۳۰۰ هزار نفر به معلولان كشور اضافه مي‌شود كه يك سوم آنها معلوليت بالاي متوسط داشته و تحت پوشش بهزيستي قرار مي‌گيرند.

تصويب قانون جامع حمايت از معلولان بدون نظارت اجرايي

روزنامه روزان در ادامه می نویسد: درارديبهشت‌ماه سال 83 قانون جامع حمايت از معلولان در مجلس شوراي اسلامي به تصويب رسيد كه داراي 16ماده و 24 تبصره بود. از مهم‌ترين مواد اين قانون ساماندهي معابر، ساختمان‌ها، ادارات و... تأمين خدمات توانبخشي، حمايتي و... با همكاري بخش خصوصي و خانواده‌ها، درنظرگرفتن امكانات تفريحي، اماكن ورزشي و... از سوي دستگاه‌هاي اجرايي، اختصاص 3 درصد از فرصت شغلي ادارات و نهادها، تأمين حق بيمه سهم كارفرماياني كه معلول را به كار مي‌گيرند؛ اختصاص 60 درصد از پست‌هاي اپراتور تلفن در ادارات به معلولان نابينا و جسمي، 60 درصد از پست منشي‌گري به معلولان جسمي و حركتي، آموزش رايگان در دانشگاه‌ها، اختصاص 10 درصد از واحدهاي مسكوني احداثي و استيجاري به معلولان، اختصاص دو ساعت برنامه صدا و سيما در هفته و... را مي‌توان عنوان كرد.

اين قانون از سوي مجلس به صورت مستقيم به دولت تكليف و وظيفه نظارت برآن به سازمان بهزيستي سپرده شد. در حال حاضر 12 سال از زمان تصويب آن مي‌گذرد، ولي وضعيت رسيدگي به معلولان چندان فرقي نكرده‌است؛ هنوز هم سازمان بهزيستي به عنوان تنها متولي حمايت و نگهداري از معلولان به حساب مي‌آيد؛ خدماتي كه به معلولان در شهرستان‌هاي مختلف داده مي‌شود مناسب نيست ‌و از سويي معلولان نيز در جامعه به عنوان شهروند درجه دوم محسوب مي‌شوند.

هزينه توانبخشي، باري سنگين بر دوش معلولان

به منظور بررسي درباره خدمات‌دهي بهزيستي و سازمان‌هاي مختلف با معلولان شهرهاي مختلف كشور به گفتگو پرداختيم. يكي از معلولاني كه 38 سال سن دارد و در شهرستان جهرم استان فارس زندگي مي‌كند، مي‌گويد: در حال حاضر بهزيستي به دليل كمبود منابع مالي، با وجود چندبار درخواست به من مستمري نمي‌دهد.

جواد اسدي كه از سن 20 سالگي به دليل بيماري دچار ضعف عضلاني خفيف شده و اكنون دانشجو است، مي‌افزايد: براي دريافت خدمات توانبخشي به بخش خصوصي مراجعه كردم و رسيد پرداختي هزينه توانبخشي را به بهزيستي جهرم تحويل دادم ولي هيچ پولي پرداخت نكردند. در حال حاضر انجمن يا نهاد مردمي نيز براي حمايت از معلولان در شهرستان ما وجود ندارد و با توجه به اينكه ساماندهي در دانشگاه و خيابان‌ها صورت نگرفته، براي رفت‌و آمد به بيرون از منزل دچار مشكل هستم.

وي با بيان اينكه براي دريافت مسكن مهر معلولان به سختي 5 ميليون تومان تهيه و در اختيار بهزيستي قراردادم، ادامه مي‌دهد: قرار بود پس از پرداخت اين مبلغ، براي تكميل ساختمان وام بدهند ولي هم‌اكنون به ما مي‌گويند كه پيمانكار پول را گرفته و كار را به اتمام نرسانده است.

هر 5 سال فقط يك ويلچر مي‌دهند

يكي از معلولاني كه در شهرستان ابهراستان زنجان زندگي مي‌كند هم مي‌گويد:از سال 85 تحت پوشش بهزيستي هستم و هم اكنون مبلغ 60 هزارتومان مستمري دريافت مي‌كنم. قبلا وسايل درماني مانند سوند ادراري، باند و... را دريافت مي‌كردم ولي دو ماه است كه بهزيستي مبلغ 90 هزار تومان به صورت ماهيانه براي تهيه آنها مي‌دهد؛ البته اين مقدار كفاف هزينه همه وسايل را نمي‌دهد.

اصغرطارمي با بيان اينكه در شهرستان ابهر هرماه مبلغ 270 هزارتومان براي خدمات توانبخشي هزينه مي‌كنم، در حالي كه شهرستان جهرم با فاصله كمي از ابهر، اين خدمات را رايگان مي‌دهد، مي‌افزايد: معمولا ماهي 53 هزارتومان حق پرستاري به خانواده‌ام و هر 5 سال نيز يك بار به معلولان ويلچر مي‌دهند و عدم ساماندهي معابر بويژه پارك‌ها بسيار ناراحت‌كننده است.

وي ادامه مي‌دهد: انجمن‌هاي حامي معلولان و برخي از خيران در استان فعال هستند كه خدمات حمايتي براي معلولان انجام داده‌اند ولي برخي از آنها نتواستند مجوز لازم را از بهزيستي دريافت كنند و حمايت خود را به صورت متناوب ادامه دهند.

طارمي با بيان اينكه براي گرفتن شغلي كه بتوانم حداقل هزينه‌هاي خود را تأمين كنم به نهادها و دستگاه‌هاي مختلف مراجعه كردم، مي‌افزايد: متأسفانه با ديدن شرايط معلوليتم، مي‌گويند آدم سالم با مدرك ليسانس بيكار است، شما با اين وضعيت مي‌خواهيد كار كنيد؟!

مكاني براي فيزيوتراپي رايگان معلولان در تهران

يكي ديگر از معلولان كه از پرسنل آسايشگاه كهريزك تهران است، به خبرنگار ما مي‌گويد: معمولا همسران يا خانواده‌هايي كه معلول ضايعه نخاعي دارند، 120 هزارتومان دريافت مي‌كنند. مدتي است كه مكاني براي فيزيوتراپي معلولان تحت پوشش بهزيستي هم ساخته شده كه رايگان است.

اسماعيل بالوخاني كه از اعضاي انجمن حمايت از معلولين ضايعه نخاعي است، ادامه مي‌دهد: انجمن هرازگاهي امكانات تفريحي يا تخفيف بليط مسافرتي قطارو هواپيما در اختيار ما مي‌گذارد، در حال حاضر فرزندي ندارم و براساس قانون كار از آسايشگاه كهريزك حقوق دريافت مي‌كنم.

30 درصد از قانون حمايت از معلولان اجرا مي‌شود

با نگاهي به امكاناتي كه در اختيار معلولان استان‌هاي مختلف قرار دارد، متوجه بي‌توجهي به اجراي قانون وتفاوت آشكار ميان حمايت بهزيستي، انجمن‌هاي مردم نهاد و دستگاه‌هاي مختلف اجرايي مي‌شويم. اگرچه سازمان بهزيستي به عنوان ناظر برفعاليت دستگاه‌هاي اجرايي در عمل به قانون است ولي به تنهايي قادر به اعمال فشار به دستگاه‌ها و اجراي كامل قوانين نيست و همين عامل سبب شده تا به گفته نمايندگان كميسيون اجتماعي مجلس شوراي اسلامي تنها 30 درصد از قانون حمايت از معلولان اجرايي شود، البته اين مقدار نيز به صورت نسبي اعلام شده و در مناطق مختلف متغير است.

بررسي اصلاحيه قانون حمايت از معلولان در پيچ و خم مجلس

همين عوامل سبب شد تا اصلاحيه قانون جامع حمايت از معلولان در مجلس نهم و با همكاري نهادها و تشكل‌هاي حمايتي حوزه معلولان مورد بررسي قرار گيرد. قسمتي از اين قانون براي اجرا به دستگاه‌هاي دولتي ابلاغ شده است وقسمتي نيز براي بررسي بيشتر در دستور كار مجلس دهم قرار دارد.

به گفته كامران عاروان، عضو هيات مديره جامعه معلولان ايران، دليل اينكه قانون به صورت كامل به اجرا درنيامده، اشكالي است كه شوراي نگهبان در نحوه بررسي آن از سوي دولت گرفته‌است. وي عقيده دارد كه اين قانون به صورت كلي بايد ابتدا در مجلس مطرح و از سوي كميسيون‌ها مورد بررسي قرار مي‌گرفت و در ادامه پس از تصويب به اجرا درمي‌آمد.

عاروان بيان مي‌كند: قانون سابق حمايت از معلولان داراي اشكالاتي چون عدم تأمين بودجه و نظارت مستقيم از سوي دولت در اجراي مواد آن توسط دستگاه‌هاي اجرايي، كاهش شغل‌هاي اپراتوري در دستگاه‌هاي اجرايي و... بود و نتوانست پاسخگوي نيازهاي معلولان باشد.

بهزيستي توان نظارت بر نهادهاي بالاتر را ندارد

وي عقيده دارد، در حال حاضر با توجه به اينكه قانون جديد هنوز در مرحله بررسي است بايد رديف بودجه مستقلي از سوي مجلس براي قانون سابق در نظر گرفته شود تا دولت در پرداخت هزينه‌هاي حمايتي معلولان به مشكل برنخورد؛ از مزاياي قانون جديد، تشكيل شورايي نظارتي از طرف رئيس‌جمهور برنحوه خدمات‌دهي دستگاه‌هاي اجرايي به معلولان است كه پيش از اين وظيفه نظارت برعهده سازمان بهزيستي بود و مسلما با توجه به اينكه نهادي خدماتي است توان نظارت بر نهادهاي اجرايي بالاتر از خود را نداشت.

تلاش براي اجراي طرح بيمه‌ خدمات توانبخشي

عاروان، بيمه‌اي كردن خدمات توانبخشي كه با هماهنگي سازمان بهزيستي، وزارت بهداشت و هلال احمر مكاتبات آن صورت گرفته است را راهي براي حمايت از معلولان مي‌داند؛ براساس اين بيمه افراد در بازه زماني، به عنوان مثال: 10 سال، از خدمات توانبخشي استفاده مي‌كنند، اگرچه بايد در اين زمينه تلاش بيشتري صورت گيرد تا در سال جاري به اجرا درآيد.

وي از فراكسيون حمايت از معلولان در مجلس شوراي اسلامي به عنوان مكاني براي اتحاد بيشتر ميان وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي، سازمان بهزيستي، انجمن‌ها و... نام مي‌برد؛ اگرچه از زمان راه‌اندازي آن در مجلس نهم تاكنون درحمايت از كانديداي نابيناي مجلس دهم كه اجازه شركت به وي داده نشد، اشكالاتي داشته است.

عاروان مي‌گويد: هيچ اشكال قانوني در زمينه كانديداتوري نابينايان وجود نداشت و فراكسيون مجلس مي‌توانست با قدرت از كانديدا دفاع كند، ولي وجود چنين فراكسيوني براي در كنارهم قرار گرفتن سازمان‌ها و نهادهاي حمايتي مفيد است. در حال حاضر جامعه معلولان كميته‌اي تشكيل داده و قرار است بزودي تشكل‌ها در تهران جمع شوند تا فضايي براي آموزش و استقلال معلولان فراهم كنند.

با درنظر گرفتن مشكلات معلولان و فعاليت نهادهاي مردمي و دستگاه‌هاي اجرايي مسئله ديگري نيز خود را نشان مي‌دهد كه همان فرهنگ حمايت از حقوق شهروندي معلولان است. مقوله‌اي كه در جامعه ما هنوز جانيفتاده و لازم است علاوه بر بررسي قانون جامع حمايت از معلولان در صحن علني مجلس، نحوه فرهنگ‌سازي در زمينه بهره‌مندي از توانمندي‌ها و حفظ حقوق شهروندي معلولان در كميسيون فرهنگي طرح و مورد بررسي قرار گيرد.

سلامت نیوز: حمايت دولت از معلولان در حد «شهروندان درجه دو»

منبع : سلامت نیوز