مکانی برای زندگی، نه زنده ماندن

در این گزارش که بخش نخست آن در شماره شنبه 12 تیر 1395 هجری خورشیدی به قلم ارمغان زمان فشمی منتشر شد، آمده است: در خرداد‌ ماه سال جاری، مسئولان آسایشگاه خیریه کهریزک، نشست صمیمانه‌ای با اصحاب رسانه برگزار کردند. در ابتدای این نشست، علی شهنی ـ مدیر روابط عمومی آسایشگاه با بیان این که بحران سالمندی کشوری و جهانی در پیش است، می‌گوید کهریزک از جمله مراکزی است که می‌تواند در پشت سر گذاشتن این بحران، به دولت و جامعه خدمت کند.

** یادی از مرحوم دکتر حکیم‌زاده

محمدرضا صوفی‌نژاد ـ مدیر آسایشگاه، 19 سال است در این مرکز کار می‌کند. او می‌گوید: آسایشگاه کهریزک در سال 1351 به همت مرحوم دکتر محمدرضا حکیم ‌زاده، رییس وقت بیمارستان فیروزآبادی، کلنگ خورد. ساکنان اولیه آن، عده انگشت‌ شماری از بیماران بیمارستان بودند که نیاز به مراقبت داشتند، نه درمان.

در این سال‌ها مساحت آسایشگاه کهریزک به 180 هزار متر زیربنا و تعداد ساکنان آن به 1750 نفر ـ مشتمل بر 1100 زن و 650 مرد ـ رسیده است و 900 کارمند و 2هزار زن و مرد نیکوکار، در این مرکز خدمت می‌کنند. در آسایشگاه کهریزک از 3 گروه سالمندان، معلولان جسمی ـ حرکتی و بیماران «ام‌اس» مراقبت می‌شود . مرکز مشابهی برای نگهداری شبانه‌روزی بیماران ام اس در کشور وجود ندارد.

او می‌افزاید: وجود این آسایشگاه رافع بسیاری از مشکلات خانوادگی است؛ چرا که شرایط امروز جامعه متفاوت شده و مدل هسته‌ای بر آن حاکم است. دیگر نگهداری از سالمندان در طبقات بالای آپارتمان‌های کوچک، کار ساده‌ای نیست و می‌تواند بهداشت روانی ـ فیزیکی برخی خانواده‌ها را مختل کند. البته تأکید می‌کنم که برای یک فرد سالمند، بدترین خانه‌ها از بهترین آسایشگاه‌ها بهتر است.

صوفی‌نژاد با بیان این که پذیرش مددجویان در آسایشگاه کهریزک صرفاً مربوط به استان تهران نیست، می‌گوید: متوسط هزینه آسایشگاه در سال گذشته، بالای 2 میلیون تومان برای یک ماه زندگی هر مددجو و متوسط دریافتی از هر مددجو، 86 هزار تومان بوده و مابه‌التفاوت این مبلغ را آسایشگاه تأمین کرده است.

خدمات‌رسانی به مددجویان در مواردی مانند مراقبت‌های عمومی و پزشکی، برگزاری بیش از 40 کارگاه توانبخشی مانند کارگاه صنایع دستی و فرشبافی، درمانگاه مدرن با بخش‌های متعدد از جمله دندانپزشکی و آزمایشگاه و فیزیوتراپی با 1200 مترمربع زیربنا انجام می‌شود. در سالن ورزشی مجموعه، امکانات انجام ورزش‌هایی مانند پرتاب دیسک، بسکتبال، پرتـاب دارت و تنیــس روی میز وجود دارد.

همــچنین مدرسه‌ای داریم که توسط 40ـ30 معلم بازنشسته داوطلب اداره می‌شود و دانش‌آموزان آن از 18 سال تا بالای90 سال سن دارند. بسیاری از آنان در همین مجموعه درس خوانده‌اند و در رشته‌هایی مانند روان‌شناسی و حسابداری، فارغ‌التحصیل شده‌اند. مدیر آسایشگاه کهریزک تأکید می‌کند: آسایشگاه کهریزک، مکانی برای زندگی کردن است، نه زنده ماندن.

** عید قربان در کهریزک

یکی از زیرمجموعه‌های کهریزک، «شهرک عمید» است که نزدیک به 500 معلول جسمی حرکتی آسایشگاه، بعد از ازدواج، در واحدهای مسکونی این شهرک زندگی کرده‌اند.

از آنجا که در آسایشگاه، تنوع معلولیت وجود دارد، باید خدمات متنوعی هم ارائه شود. محمدرضا صوفی نژاد با بیان این موضوع، می‌گوید: اینجا مرکزی است که 17 آسایشگاه 100 نفره در آن متمرکز شده‌اند. تأمین مایحتاج این جمعیت کار ساده‌ای نیست. اگرچه کهریزک یک موسسه خیریه است، اما خیلی بهتر است که افراد در تأمین هزینه‌های فرزند یا پدر و مادرشان یا دست کم در تأمین یک چهارم از مخارج آنان، مشارکت کنند.

وی می‌افزاید: کهریزک برای مردم به مکان مقدسی تبدیل شده و معنویتی پیدا کرده است که حتی برایش نذر می‌کنند. در طول ماه مبارک رمضان، کلاس‌های قرآن در اینجا برگزار می‌شود که بیش از 2500 نفر در آنها شرکت می‌کنند. در روزهای تاسوعا و عاشورا، از 8 صبح تا 10 شب، دسته‌های عزاداری بسیاری می‌آیند و می‌روند. در روز عید قربان، بالای 200 رأس گوسفند نذری قربانی می‌شود.

البته این به معنای بی‌نیازی کهریزک نیست، زیرا در این آسایشگاه هر ماه 8ـ7 تن گوشت مصرف می‌شود و در روز عید قربان فقط به اندازه مصرف آسایشگاه کهریزک برمی‌داریم و مازاد آن را در میان آسایشگاه‌های 31 استان کشور که شرایطی مشابه کهریزک دارند، تقسیم می‌کنیم. ماشین‌های این آسایشگاه‌ها از روز قبل به اینجا می‌آیند و کار تقسیم گوشت‌های قربانی از ساعت 5 صبح روز عید آغاز می‌شود. عید قربان، به نوعی برای آسایشگاه کهریزک یک روز ملی به حساب می‌آید، زیرا در آن روز اینجا محور نیکوکاری قرار می‌گیرد.

آقای صوفی‌نژاد تأکید می‌کند: در اینجا کمتر ممکن است نشانه‌های نیاز و استیصال را ببینید، اما آسایشگاه کهریزک برخوردار نیست، بلکه «نیازمند و مستعد» است؛ یعنی هیأت امنای ما استعداد استفاده درست از کمک‌های مردمی را دارد و امانتدار خوبی برای نیکوکاران است. برای همین در طول این سال‌ها هیچ حرف و حدیثی درباره کهریزک ایجاد نشده است که اگر کوچک‌ترین اتفاقی بیفتد، صدها تلفن خواهیم داشت و این حسن آسایشگاه کهریزک است که مردم آن را باور دارند و متعلق به خودشان می‌دانند.

** شرایط پذیرش مددجویان

به هنگام پذیرش مددجوی جدید، ابتدا واحد مددکاری و امور اجتماعی، طی بازدید از منزل خانواده او، وضعیت مالی آن‌ها را بررسی می‌کند. ممکن است افرادی دلشان نخواهد چنین بازدیدی صورت بگیرد، گاهی نگران این هستند که همسایگان چه خواهند گفت و گاهی شرایط اقتصادی خوبی دارند و نمی‌خواهند مسئولان آسایشگاه متوجه شوند. اما گزارش مددکاری حتماً باید در پرونده باشد.

برخی از سالمندان ساکن در کهریزک از کارگران و کارمندان بازنشسته هستند که ممکن است خانواده‌هایشان، حقوق‌های آنان را تصرف نکنند و به آسایشگاه بدهند. با این حساب، متوسط سرانه ماهیانه‌ای که هر مددجو پرداخت می‌کند، 86 هزار تومان است.

به گفته آقای صوفی نژاد، این که وزیر اردن در دفتر یادبود مجموعه می‌نویسد «من قوی‌ترین ارتباط میان یک دولت و ملت را در آسایشگاه کهریزک مشاهده کردم»، نشان می‌دهد که کهریزک، آبروی نظام است، اما متأسفانه حتی یارانه هم به مددجویان این آسایشگاه تعلق نمی‌گیرد.

آسایشگاه کهریزک، مددجویان غیر ایرانی هم می‌پذیرد که اغلب افغان هستند. روزهای سه شنبه، روز ارزشیابی روانی و فیزیکی مددجویان جدید است.

درخواست‌های متقاضیان زیر نظر یک گروه از کارشناسان بررسی می‌شود و آنان از روز یکشنبه به بعد پذیرش می‌شوند. یعنی ممکن است پروسه پذیرش، حدود 10 روز تا 2 هفته طول بکشد و این‌طور نیست که سالمندی را بیاورند و تحویل بدهند و بروند. حتماً یک نفر به جز خود سالمند باید متقاضی پذیرش او باشد، وگرنه سالمند باید به دادگاه برود و به عنوان متقاضی مجهول‌ الهویه پذیرش شود.

فریبرز بختیاری ـ معاون توانبخشی و سلامت آسایشگاه کهریزک، با اشاره به این که همه سالمندانی که اوراق هویتی داشته باشند، در آسایشگاه کهریزک بیمه می‌شوند، می‌گوید: ما نمی توانیم افرادی را که بیماری‌های واگیردار مانند ایدز و هپاتیت دارند، پذیرش کنیم، زیرا کادر مراقبتی ما توان نگهداری از آنها را ندارد. ما روی تخت‌ها نرده و قفل نداریم، بنابراین برخی بیماران با اختلالات روانی را نیز نمی توانیم بپذیریم.

روزانه حدود 5 نامه از بهزیستی داریم و موظف به ارائه تمامی خدمات به تمامی تخت‌ها هستیم. بنابراین بیشتر از این نمی توان تعداد تخت‌های آسایشگاه را افزایش داد.

** هزینه‌های پیش‌بینی نشده

بختیاری با بیان این که به دلیل فرهنگ و باورهای ما، اغلب افراد در شرایط استیصال به آسایشگاه کهریزک می‌آیند، می‌گوید: مثلاً سالمند بزرگواری که بعد از سکته دچار مشکل کنترل ادرار شده است، خودش هم دیگر مایل نیست در خانه و نزد فرزندانش بماند.

اینجا جامع‌ترین مرکز توانبخشی است که در آن غیر از توانمندسازی خانواده، ویزیت در منزل و مراقبت‌های روزانه هم به شکل محدود انجام می‌شود. مراقبت روزانه به این شکل است که سالمندان عزیز روزها به اینجا می‌آیند و در کارگاه‌های ما شرکت می‌کنند و شب‌ها به خانه‌های خودشان می‌روند. همچنین بخش ساب اکیوت (بین‌راهی) و حدود40 پزشک خیر داریم.

وی می‌افزاید: برخی از بخش‌های آسایشگاه فقط خدمات اقامتی ارائه می‌دهند و سالمندانی در آنها ساکن می‌شوند که خودشان از پس کارهای خودشان برمی آیند. ساکنان برخی از بخش‌ها در انجام فعالیت‌های روزانه شان مشکل دارند.

بعضی از آنها اختلالات شناختی دارند و وابسته به تخت هستند. در واقع افرادی با مجموعه‌ای از بیماری‌های گوناگون در اینجا زندگی می‌کنند که بنا به وضعیت‌شان، در بخش‌های گوناگون تقسیم‌بندی می‌شوند؛ مثلا کسی را که کنترل ادرار ندارد، نمی‌توانیم به بخشی ببریم که یک آدم وسواسی و اهل نماز و روزه در آنجا زندگی می‌کند.

دکتر بختیاری با تأکید بر این که برای 6 میلیون سالمند در کشور، هیچ برنامه‌ای وجود ندارد، درباره مخارج پیش‌بینی نشده آسایشگاه کهریزک می‌گوید: در سال 1351 در اینجا چاه حفر شده است و ما الان برای آن باید 170 میلیون تومان پول بدهیم.

اگر بخواهیم یک اتوبوس بخریم تا بتوانیم عزیزانمان را به شاه عبدالعظیم ببریم تا دلشان باز شود، باید 800 میلیون تومان بپردازیم. این عزیزان سال‌های سال خانواده‌هایشان را به گردش و زیارت می‌بردند، اکنون روا نیست که چنین چیزی را از آنان دریغ کنیم. در این میان، هرچه تلفیق و تعامل نیکوکاران، خانواده‌ها و دولت با آسایشگاه بیشتر باشد، می‌توان خدمات بیشتری به تعداد بیشتری از سالمندان و مددجویان ارائه کرد.

** عید واقعی

حمیده پورفهیم ـ پزشک عمومی، 19 سال است در حوزه توانبخشی فعالیت دارد و 3 سال است در آسایشگاه کهریزک کار می‌کند. او می‌گوید: طی برنامه مراقبت در منزل که شروع کرده‌ایم، 285 نفر از معلولان حسی ـ حرکتی از جمله معلولان ضایعات نخاعی و ام‌اس، تحت پوشش قرار دارند. این مددجویان تا شعاع 30 کیلومتری آسایشگاه در مناطق جنوبی تهران و پاکدشت و راه آهن زندگی می‌کنند.

کارشناسان به صورت دوره‌ای به خانه‌هایشان اعزام می‌شوند، پزشک آنان را ویزیت می‌کند و داروهایشان به وسیله آسایشگاه تأمین می‌شود. حتی فیزیوتراپی را تا جایی که امکان داشته باشد، در منزل برایشان انجام می‌دهند و در غیر این صورت به مرکز منتقل شان می‌کنند.

دکتر پورفهیم می‌افزاید: بسیاری از مددجویان، نان‌آور خانواده‌هایشان هستند و مشکلاتشان به آنان هم سرایت می‌کند. آمار کم‌خونی در میان آنان بالاست، تغذیه‌هایشان مشکل دارد، بر اثر محدودیت‌های حرکتی، زخم بستر می‌گیرند و هزینه درمان‌شان مرحله به مرحله بالاتر می‌رود. ما سعی می‌کنیم سالی دو سه بار در قالب سبد کالا، مواد غذایی مانند مواد پروتئینی، برنج و حبوبات به آنان بدهیم و همچنین کارگاه‌های آموزشی برگزار می‌کنیم تا به آنان مهارتی بیاموزیم تا شاید همان درآمد ناچیز 300-200 هزار تومانی برایشان کمک کننده باشد. یکی از این عزیزان، یک بار وقتی بخشی از کارهایش به فروش رفت، به من گفت امسال برای اولین بار احساس می‌کنم یک عید واقعی دارم.

** توانمندسازی معلولان

پزشک آسایشگاه کهریزک با بیان این که طرح توانمندسازی معلولان ضایعات نخاعی در این مرکز آغاز شده است، می‌گوید: با این اقدام شاید بتوان در 3 سال اول پس از آسیب‌دیدگی نخاعی که در واقع زمان طلایی درمان آن به حساب می‌آید، به بهبودشان کمک کرد. دکتر پورفهیم با یادآوری این‌که تا 30 درصد از لوازم بهداشتی مصرفی سالانه در اختیار این گروه قرار می‌گیرد، می‌افزاید: گاهی اوقات یک بی ‌توجهی ساده می‌تواند مشکلات معلولان را تشدید کند.

خانواده یکی از افراد که نزدیک به 10 سال از آسیب نخاعی او می‌گذشت، شاکی بودند که ادرارش نشت دارد. مرد سالمند هم خجالت می‌کشید و همین مسأله باعث اختلاف نظر در منزل آنها شده بود.

بعد از معاینه، متوجه شدیم آن سالمند عزیز هنوز نحوه درست استفاده از سوند را بلد نیست که یادش دادیم و بعد از مدتی هم با کمک بیمارستان‌های طرف قرارداد، جراحی کرد و مشکل‌اش به کلی برطرف شد.

** داستان ساختمان یاس

ساختمان یاس در آسایشگاه کهریزک، محل نگهداری از بیماران ام‌اس است و داستان جالبی دارد. خانم اشرف قندهاری، رییس گروه بانوان نیکوکار آسایشگاه خیریه کهریزک که از سال‌ها پیش در کهریزک خدمت می‌کرد، در جایی گفته است: سال‌ها پیش در آمریکا سخنرانی می‌کردم. تعریف کردم که یک بار آقایی آمدند به من گفتند پسری دارم که بچه‌دار نمی‌شود.

من در دلم نذر کرده بودم اگر خدا به او فرزندی داد، هم‌وزن آن بچه طلا به کهریزک هدیه کنم که شما با پول آن یک بخش بسازید. خدا خواست و عروس من بچه‌دار شد. رفتیم بیمارستان، پرستار آمد و گفت خدا یک دختر به پسرتان بخشیده است.

ما خیلی خوشحال شدیم و من همان دقیقه پرسیدم وزن بچه چند کیلو است؟ فقط خودم از نذرم خبر داشتم. پرستار گفت هنوز وزن نکرده‌ایم و دوباره به اتاق رفت. چند دقیقه بعد برگشت و گفت بچه‌ها دوقلو بوده‌اند، یک پسر هم به دنیا آمده است! پیش خودم فکر کردم برای کدام یکی نذرم را ادا کنم. دیدم دلم نمی‌آید و هم‌وزن هر 2 طلا می‌دهم تا یک بخش بسازند. آن موقع، بیست و چند سال پیش، رقم اهدا شده برای ساخت یک بخش کافی بود.

من این داستان را در سخنرانی آمریکا تعریف کردم و گفتم که بنا داریم یک بخش برای بیماران «ام‌اس» در آسایشگاه کهریزک بسازیم. هزینه جداگانه بخش زنان و مردان را هم اعلام کردم. فردای آن روز، خانم جوانی با شوهرشان به هتل من آمدند و گفتند ما تصمیم گرفته‌ایم یکی از این بخش‌ها را بسازیم.

من گفتم هر 2 بخش را بسازید، چون دلمان می‌خواهد این 2 بخش توأم باشند. گفتند نمی‌توانیم. قبول کردیم و اینها هزینه یک بخش را پرداختند. ما هم فوراً کار ساخت را شروع کردیم.

سال بعد دومرتبه من رفتم آمریکا. برای تبلیغ و جمع‌آوری کمک و بازاری که دوستان کهریزک آنجا برپا می‌کنند، به خرج خودم می‌رفتم. رسیدم آمریکا تلفن کردم که احوال آن خانم را بپرسم، گفتند باردار است. پرسیدم مگر فرزند نداشتند؟ گفتند این خانم 8 سال بچه دار نشده و الان حامله‌است.

روزهای آخر تلفن کردم که از او خداحافظی کنم، گفتند بیمارستان است. در بیمارستان با آن خانم صحبت کردم، گفت راحت زایمان کرده‌ام و بچه‌ها دوقلو هستند. از شما خواهش می‌کنم هر دو بخش را بسازید، ما هزینه‌اش را تقبل می‌کنیم! آنجا فهمیدم که نیت نذر آنان بچه‌دار شدن بوده است، اما خودشان چیزی نگفته بودند!

ما هر 2 بخش را ساختیم و ساختمان یاس در سال 1386 افتتاح شد. به خواست آن زوج، طبقه اول ساختمان که مخصوص آقایان است، به نام پسر آنها، آریا نامیده شد و طبقه دوم که مخصوص خانم‌هاست، به نام دخترشان، نینا!

منبع : ایرنا