حقوق معلولان در کشورهای توسعه‌یافته
15 فروردین 1396
افراد معلول برای داشتن زندگی معمولی و نقش مؤثر در جامعه، نیاز به شرایط و امکاناتی دارند که این موضوع از طریق مناسب‌سازی در حمل‌ونقل، معابر و مراکز عمومی و تفریحی و حتی فضای مجازی و سایر بخش‌های جامعه محقق می‌شود. تجربیات و تحقیقات زیادی در رابطه با تأثیرات مناسب‌سازی برای معلولان در زندگی سایر افراد انجام‌شده است و این موضوع نشان می‌دهد، مناسب‌سازی جنبه‌های مختلفی دارد و انجام آن یک التزام است.
استفاده از حمل‌ونقل عمومی را حق معلولان می‌دانند
حمل‌ونقل عمومی در بسیاری کشورهای دنیا خصوصا کشورهای پیشرفته، به‌گونه‌ای مناسب‌سازی شده که برای افراد دارای معلولیت‌های مختلف قابل‌استفاده باشد. در ناوگان عمومی، رعایت موضوع مناسب‌سازی برای معلولان از طریق استفاده از اتوبوس‌های سطح پایین (بدون پله) و ایستگاه‌های مجهز به سطح شیب‌دار باعث می‌شود، افراد بدون نیاز به دیگران قادر باشند با صندلی چرخ‌دار خود وارد اتوبوس‌های درون‌شهری شوند. در کنار اتوبوس‌ها، سیستم قطارهای شهری هم عموما شرایط مناسبی دارند، هرچند در برخی کشورهای مدرن و پیشرفته هم ممکن است مناسب‌سازی به شکل کامل انجام‌نشده باشد، اما ابعاد مختلف اجتماعی و اقتصادی باعث شده، حرکت به این سمت‌وسو شدت بگیرد.
وجود تاکسی‌های معروف لندن با نام به بلک‌کپ‌ها هم در این حوزه نقش مؤثری برعهده دارند. برخی کشورها از این نوع تاکسی‌ها برای حمل‌ونقل عمومی استفاده می‌کنند که برای مسافران بسیار راحت و البته قابل‌استفاده توسط افراد دارای معلولیت است. این تاکسی‌ها به دلیل داشتن فضای کافی بین صندلی عقب و ردیف صندلی‌های جلو شرایط ورود کالسکه و ویلچر را در خود دارند. وجود چنین خودروهایی در حمل‌ونقل عمومی براساس اصل طراحی جهانی صورت می‌گیرد. در این اصل محصولات به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که برای اقشار مختلف جامعه قابل‌استفاده باشند. در این صورت محصول نهایی، امکانات و ویژگی‌هایی خواهد داشت که برای معلولان، سالمندان و افرادی که به‌صورت موقت نیاز به چنین امکاناتی دارند، مناسب و قابل‌استفاده خواهد بود.
کشورهای اروپایی، برخی کشورهای آسیای‌شرقی و توریست‌پذیر، برزیل و چین در این حوزه موفق بوده‌اند و توانسته‌اند در برخی خطوط اتوبوسرانی درون‌شهری خود، این معضل را تا حدی حل کنند. توجه شهرداری‌ها به این موضوع باعث می‌شود، این نیاز ضروری و مهم برطرف شود و از بروز مشکلات و معضلات بعدی که هزینه‌های بیشتری دارد، جلوگیری شود چراکه حضور در جامعه به‌عنوان اصلی اساسی و مهم در توانبخشی مطرح است.
افراد دارای معلولیت از پتانسیل‌های مختلفی برخوردارند که تنها در صورت حضور در جامعه شکوفا می‌شود. برای همین منظور، سرمایه‌گذاری در بخش مناسب‌سازی در حمل‌ونقل عمومی در دستور کار بسیاری از شهرداری‌های مهم دنیا قرارگرفته است. برای مثال در انگلستان و شهر لندن با 3/1 میلیون سفر روزانه توسط افراد دارای معلولیت و 700 هزار سفر توسط افراد بالای 75 سال و 5 میلیون سفر روزانه توسط افرادی که چمدان یا کیف سنگین یا کالسکه بچه با خود حمل می‌کنند، اولین موضوعی که مطرح می‌شود، مناسب‌سازی برای این تعداد افراد است. این اعداد و ارقام بخوبی نشان می‌دهد که چرا رشد بی‌سابقه در سرمایه‌گذاری بخش حمل‌ونقل عمومی لندن طی سال‌های اخیر صورت گرفته است.
با تزریق 17 میلیون پوند به مناسب‌سازی ایستگاه‌های اتوبوس انتظار می‌رود، در سال 2017 بیش از 95 درصد ایستگاه‌های اتوبوس این شهر مناسب‌سازی شوند و 8500 اتوبوسی که به رمپ‌های خودکار مخصوص ویلچر مجهز هستند، قابل‌استفاده‌تر شوند. تحقیقات زیادی در رابطه با مزیت‌های اقتصادی مناسب‌سازی سیستم‌های حمل نقل انجام‌شده است که نشان می‌دهد، اثرات مثبت اقتصادی زیادی در صورت انجام این مناسب‌سازی‌ها متوجه اقتصاد‌های محلی و کلان می‌شود.
زیرساخت‌های شهری در اختیار معلولان است
مناسب‌سازی اهمیت بسیاری دارد و می‌توان مسیر رسیدن به جامعه فعال و پویا را در گرو مناسب‌سازی محیطی دانست . بعد از حمل‌ونقل، مناسب‌سازی معابر و مراکز شهری اهمیت می‌یابد و می‌توان گفت اولویت دوم در مناسب‌سازی قابل‌استفاده بودن مراکز اداری، عمومی و تفریحی توسط افراد دارای معلولیت یا قشرهای مختلف جامعه است.
در کشورهای مختلف، قوانین مختلفی برای اجبار طراحان و معماران این اماکن وجود دارد که باعث می‌شود ساختمان‌ها همان‌طور که برای مقابله با آتش‌سوزی تجهیز می‌شوند، برای استفاده افراد معلول هم آماده و مهیا شوند. کشورهایی که میزبان اتفاق‌های بزرگ ورزشی بوده‌اند، از شرایط بسیار بهتری برخوردار هستند، چراکه این نوع اجبارها باعث شده محیط‌های شهری و عمومی برای استفاده تمام قشرهای جامعه آماده و مهیا شود.
به نظر می‌رسد، قوانین با پشتوانه اجرایی محکم، تنها عامل موفقیت بسیاری از کشورها در این حوزه بوده و البته فرهنگسازی و روشن شدن ابعاد و تأثیرات مختلف مناسب‌سازی هم نقش قابل‌توجهی در تسهیل این موضوع داشته است. مناسب‌سازی فضاهای تفریحی و دانشگاهی، از دیگر مواردی است که در قالب همین قوانین فرصت دسترس‌پذیر بودن پیدا می‌کنند. یکی از معضلاتی که افراد دارای معلولیت با آن مواجه هستند، مناسب نبودن محیط‌های دانشگاهی و آموزشی است که می‌تواند اثرات قابل‌توجهی بر روند رشد معلولان و ورود آنها به جامعه داشته باشد، اما این شرایط با سطح آگاهی جوامع ارتباط مستقیم دارد و در هرجایی که آگاهی اجتماعی از معلولیت‌ها بیشتر باشد، شرایط مناسب‌سازی نیز بهتر است.