مقابل ساختمان اداره ای توقف کرد، به رمپ نگریست، محاسبه ای کرد، دلش را به دریا زد و سعی کرد با صندلی چرخدارش از آن بالا برود، امّا شیب غیراستاندارد رمپ مانع از آن شد، عابری به او کمک کرد تا از آن بالا رود.
یک روز گیشه بلند بانک، یک روز جوی ها بدون پل، یک مرتبه هم پیاده روهای ناایمن همه و همه دست در دست هم می دهند تا معلولان علیرغم کثرت در جامعه حضور نداشته باشند.
طبق آمار سازمان بهداشت جهانی ۱۰ درصد از افراد جهان به نوعی دچار معلولیت جسمی هستند. این معلولین به دو دسته معلولین حسی و معلولین جسمی- حرکتی تقسیم می شوند، نابینایان و ناشنوایان معلولین حسی هستند. معلول جسمی – حرکتی فردی است که به هر علت دچار ضعف، اختلال و یا عدم توانایی در اندام حسی و حرکتی است و برای حرکت نیاز به استفاده از پاره ای از وسایل دارد، بنابراین باید معابری ایمن برای آن ها در نظر گرفته شود.
معابر نقش مهمی در حضور معلولان در سطح جامعه دارند
پیاده رو معبری برای دسترسی افراد است. طراحی صحیح پیاده رو، تأثیر بسزایی بر افزایش کاربری، ایمنی و دسترسی پیاده به خصوص افراد معلول خواهد داشت؛ چرا که جریان طبیعی زندگی فرد معلول به شبکه دسترسی پیاده وابسته است. ایجاد محیط بدون مانع که حرکت مداوم را تأمین کند، ضروری است، بسیاری از مشکلات معلولان با مناسب سازی حل می شود.
در کشور ما با وجود آن که درصد قابل توجهی از جمعیّت را افراد معلول و جانباز تشکیل می دهد اما مناسب سازی ابتدایی است. آیین نامه شورای عالی معماری و شهرسازی که در سال ۱۳۶۸ تنظیم شد، نقطه عطف مناسبی در شروع مناسب سازی بود و آیین نامه اجرایی آن تصویب شد، اما این امر در مقام اجرایی با چالش روبروست.
معلولیت به تنهایی سبب محدودیت نیست بلکه عوامل جانبی مزید بر علت می شود تا معلول را به انزوا بکشاند. اولین قدم برای بودن یک معلول در جامعه، مناسب سازی معابر است، این گزارش در پی جواب دادن به این است که در گرگان، این مناسب سازی ها تا چه اندازه انجام شده و کدام دستگاه ها در این زمینه کم کاری کرده اند؟
نبود معابر ایمن سبب خانه نشینی بسیاری از معلولان شده است
محسن بشری دانشجوی سال سوم رشته مدیریت دولتی است، او از بدو تولد دچار عارضه جسمی – حرکتی است و صندلی چرخدار دارد، وی تلاش می کند انسان مستقلی باشد اما موانع زیادی از جمله ایمن نبودن معابر مانع از آن می شود. بشری به ما گفت: پیاده روها محیط امنی برای حرکت ما نیستند، دست اندازها و موانعی از جمله مصالح و ابزار و داربست های فلزی ساختمان هایی که مشغول به ساخت و ساز هستند، میله ها فلزی و ... مانع از آن می شود تا ما بدون کمک رفت و آمد کنیم.
بشری به حداقل های امکانات راضی است، او ادامه داد: نبود امکانات و مناسب نبودن ورودی های اداره ها و سازمان، سبب شده تا اگر کسی مشکل حرکتی دارد، خانه نشین شود زیرا ریسک بیرون آمدن از منزل زیاد است، بسیاری از رمپ ها کارایی لازم برای عبور را ندارد و یا در بیشتر اداره ها با زنجیر مسدود شده اند. سد معبر پیاده رو ها توسط مغازه داران و مردم، تصرف بیش از اندازه ورودی منازل در پیاده رو، تیر چراغ برق و درخت از مواردی است که مزاحم راه معلولان است
وی به ادامه تحصیل خود اشاره کرد و گفت: اگر کمک های خانواده و هم کلاسی هایم نبود موفق به درس خواندن نمی شدم، ساختمان دانشگاه پر از پله است، رمپ آن استاندارد نیست و هنگام بارندگی لغزان می شود.
سعید، روشندلی است که وی نیز از موانع موجود در معابر گِله دارد. سد معبر پیاده رو ها توسط مغازه داران و مردم، تصرف بیش از اندازه ورودی منازل در پیاده رو، تیر چراغ برق و درخت مواردی است که وی به آن اشاره کرد.
وی همچنین گفت: موزاییک های سکه ای (رینگ بریل) که برای عبور نابینایان است در سطح شهر کم است و اگر هم در مسیری وجود داشته باشد توسط سایرین اشغال می شود.
سعید ادامه داد: هنگام بارندگی و فصول سرد معبرها لغزنده می شود و بنابراین احتمال سُر خوردن افزایش می یابد.
معابر بدون اختلاف ارتفاع باشند
در شهرسازی دو معبر سواره رو و پیاده رو داریم که معلولان از هر دوی این ها، به شکل پیاده عبور می کنند. به دلیل استفاده اکثر معلولان از وسایل توان بخشی و کمک توان بخشی مانند صندلی چرخدار، واکر و عصا حرکت آن ها کند است، اکنون در قسمت هایی از خیابان که معلولان می خواهند از عرض خیابان عبور کنند، اگر موانع دیگری نیز وجود داشته باشد کندی حرکت را دو برابر می کند و احتمال آسیب پذیری را افزایش می یابد.
رضا شاه حسینی، کارشناس ستاد مناسب سازی محیط و مبلمان شهری استان گلستان است. او با بیان این توضحیات گفت: چاله ها و پستی و بلندی های پیاده رو برای معلولان ایجاد خطر می کند. معابر باید پیوسته باشند، پیوستگی معابر یعنی از ابتدا تا انتها معبر بدون اختلاف ارتفاع باشد و پله نداشته باشد؛ عریض بودن پیاده رو ها نیز سبب می شود افراد، تردد ایمنی داشته باشند.
وی ادامه داد: در بسیاری از نقاط درخت، مبلمان شهری و ترانسفورماتورهای برق سبب می شود تا پیاده روها برای عبور معلولان مناسب نباشد.
شاه حسینی تأکید کرد: ۹۰ سانتی متر برای عبور صندلی چرخدار نیاز است بنابراین در بعضی از نقاط معلول مجبور است وارد سواره رو شود که این کار بسیار خطرناک است.
کارشناس ستاد مناسب سازی محیط و مبلمان شهری استان گلستان اظهار کرد: بعضی از موادی که در معابر و کف پوش ها استفاده می شود لغزندگی سطح معابر را افزایش می دهد و برای افراد خطر ساز می شود.
وی به مشکلات نابینایان نیز اشاره کرد و افزود: سَرگیر بودن تابلوها باعث می شود برای افراد نابینا و کم بینا خطر ایجاد شود و این مسأله باید توسط مسئولان لحاظ شود.
شاه حسینی همچنین گفت: استانداردهای مناسب برای مبلمان شهری وجود دارد و توسط اداره مسکن و راه و شهرسازی ابلاغ شده و کار سختی نیست، فقط باید مسئولان همت به خرج دهند و الزامات را به شکل صحیح اجرا کنند.
بسیاری از رمپ های ساختمان های گرگان شیب استاندارد ندارند
کارشناس ستاد مناسب سازی محیط و مبلمان شهری استان گلستان با اشاره به ایجاد مسیر ویژه نابینایان در بخشی از پیاده رو های گرگان، تصریح کرد: علاوه بر معابر، دسترسی به ساختمان نیز برای معلولان مهم است، رمپ ها، سطوح شیب دار ورودی ها نقش مهمی در رفت و آمد دارند. استانداردهای شیب ها باید درنظر گرفته شود تا فرد بدون کمک از رمپ ها عبور کند، در بسیاری از ساختمان ها ساخت رمپ فقط جهت رفع تکلیف صورت گرفته است.
وی با بیان این که میزان لغزندگی در برخی ساختمان ها مانند بانک ها زیاد است، نسبت به سر خوردن معلولان دارای عصا بخصوص هنگام بارندگی هشدار داد و گفت:کمبود سرویس های بهداشتی مشکل دیگر شهر گرگان است و این مساله حتی بانوان، سالمندان، کودکان و شهروندان عادی را هم با مشکل رو به رو کرده است.
انتقاد از عملکرد سیستم حمل و نقل، موضوع دیگری بود که شاه حسینی به توضیح آن پرداخت و گفت: گرگان نیاز به پیاده رو، ایستگاه و اتوبوس مناسب دارد و بین این ها یک رابطه سیستماتیک برقرار است تا معلول بتواند به راحتی از پیاده رو به ایستگاه و از ایستگاه به اتوبوس وارد شود.
برای دریافت پاسخ این سوالات و نیازهای بیان شده به سراغ رئیس شورای شهر گرگان رفتیم.
جایگاه نظارتی شهرداری در پایان کار ساختمان ها بیشتر شود
فائزه عبداللهی، رئیس شورای اسلامی شهر گرگان در حالی از معبرسازی و اختصاص ردیف اعتباری برای مناسب سازی معابر گرگان خبر داد که اکثر معلولان از وضعیت شهر گرگان گله دارند.
او با تاکید بر اظهارات کارشناسان حوزه مناسب سازی معابر، بیان کرد: سازندگان شهر، فقط شهرداری ها نیستند و باید در آیین نامه ها و نیازهای مباحث شهری این مسأله را در نظر بگیریم که اگر کسی خواست در جایگاه سازنده شهر فضای عمومی و اختصاصی را برای شهر تعریف کند، استانداردهای لازم را داشته باشد که همه بتوانند از آن استفاده کنند.
عبداللهی از تلاش شورا برای ایجاد معابر جدید، لحاظ کردن استانداردها و بهسازی معابر خبرداد و بیان کرد: گرچه اتوبوس ویژه معلولان در گرگان نداریم امّا اتوبوس هایی با ویژگی هایی را در نظر می گیریم که افرادی که ناتوان جسمی هستند بتوانند از این فضا استفاده کنند.
رئیس شورای اسلامی شهر گرگان بیان کرد: سعی می کنیم بعضی از ویژگی ها را در ایستگاه های اتوبوس رعایت کنیم.
وی تأکید کرد: باید جایگاه نظارتی شهرداری در این مباحث بیشتر شود و قبل از دادن پایان کار استانداردهای رمپ ها و ... بررسی شود.
فرق بین سالم و معلول تنها یک لحظه است، بر اثر حادثه ای جزئی می توان فهمید چه چیزهایی وجود دارد که مهم هستند، همه جا پر از پله است و پله... و این خود بزرگترین معضل برای یک فرد معلول است، بنابراین انجام اقداماتی در راستای حمایت از این قشر که بزرگترین دغدغه شان حضور در جامعه است، ضروری است.
اگر می خواهیم که سطح مشارکت آنان را بالا ببریم تا عزت نفس پیدا کنند و خلاقیت آن ها شکوفا شود، حداقل امکانات را برای آنان فراهم کنیم.
رفع عیوب و نواقص معابر یکی مسائلی است که باید در این راستا لحاظ شود و نیازمند مساعدت بیشتر مسئولان است و نکته بعدی این که در ساختمان های جدید التاسیس نیز دسترسی معلولان و ایمنی عبور دیده شود تا ورود ایمن برای معلولان به وجود آید.
ﻣﺤﻞ ارﺗﺒﺎط ﭘﯿﺎده رو و ﺳﻮاره رو ﺑﺎﯾﺪ دارای ﻋﻼﺋﻢ لمسی ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺑﺮای ﻧﺎﺑﯿﻨﺎﯾﺎن باشد و کف سازی ﻣﺤﻞ ﺧﻂ ﮐﺸﯽ ﻋﺎﺑﺮ ﭘﯿﺎده ﺑﺎﯾﺪ از ﺟﻨﺲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺑﺮای ﻫﺪاﯾﺖ آنان باشد. ﻣﻮاﻧﻌﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻋﻠﺖ در ﭘﯿﺎده رو ﻗﺮار داﺷﺘﻪ و ﯾﺎ ﻧﺼﻒ ﮔﺮدﯾﺪه و از ﺣﺪاﻗﻞ ﻋﺮض ﻣﻔﯿﺪ می کاهد، باید جا به جا شود.