«معلولیت» را نه، «محدودیت» را از من بگیر
12 مرداد 1398
از صبح که چشمانش را باز می‌کند تا شب که به رختخواب برود، دلش برای انجام هزار و یک کار ریز و درشت پر می‌کشد، دلش می‌خواهد کفش‌هایش را بپوشد، از خانه بیرون برود، آفتاب داغ اول صبح را درک کند و لابه‌لای فریاد پرهیاهوی سبزی‌فروش‌های چند خیابان آن طرف‌تر غرق شود، به همین سادگی، به همین سادگی آن‌چه برای هر کدام از ما بسیار عادی به نظر می‌رسد، می‌تواند دغدغه روزمره افرادی باشد که ذهنی توانمند و جسمی توان‌خواه دارند ولی از بی‌توجهی مسئولان رنج می‌برند.
بیش از یک میلیون و 300 هزار معلول در کشور زندگی می‌کنند و بین 10 تا 15 درصد از جمعیت کشور را افراد معلول و کم‌توان جسمی ـ حرکتی تشکیل می‌دهند. این در حالی است که در صورت رعایت نکردن مناسب‌سازی اماکن و مبلمان شهری، بزرگ‌ترین گروه اقلیت جامعه (معلولان و سالمندان) از حقوق شهروندی خود بی‌نصیب شده و برای حضور در اجتماع با مشکلات جدی مواجه می‌شوند.
البته مناسب‌سازی موضوعی چندوجهی است و همکاری فرابخشی وزارت کشور، شهرداری‌ها و دهیاری‌ها، وزارت صنایع، بنیاد جانبازان، سازمان بهزیستی و بالطبع دستگاه‌های متناظر استانی را می‌طلبد. قبل از بازنگری قانون جامع حمایت از حقوق معلولان نیز نبود ضمانت اجرایی قوی در قوانین و تخصیص نیافتن بودجه به دستگاه‌ها، از مهم‌ترین موانع برای تحقق این مهم به‌شمار می‌رفت.
بر اساس گزارش دفتر توانمندسازی سازمان بهزیستی کشور، منظور از مناسب‌سازی، آماده‌سازی محیط برای استفاده افراد کم‌توان جسمی و معلولان است تا بتوانند مانند افراد عادی از امکانات محیط استفاده کنند. این موضوع در راستای رعایت تساوی حقوق شهروندی افراد مطرح است. مناسب‌سازی محیط را برای همه افراد از جمله معلول، نابینا، خانم باردار، سالمند یا حتی کسی که درد مفاصل دارد آماده می‌کند تا در جامعه حضور موثر داشته باشند.
در این میان، پای درد دل‌های مدیرعامل جامعه معلولان استان زنجان نشستیم تا گوشه‌ای هر چند اندک از مشکلاتی که این قشر، شبانه‌روز با آن دست و پنجه نرم می‌کنند را به تصویر بکشد. به امید آن‌که متولیان امر، مسئولان و هر آن‌کس که در نوع خود توانمند است و می‌تواند تاثیرگذار باشد، کاری از پیش ببرد.
شرمنده جانبازان‌مان هستیم
مهدی قنبری موحد در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار می‌کند: مناسب‌سازی می‌تواند همه مبلمان شهری از جمله پیاده‌روها، درب‌های ورودی بانک‌ها، پارک‌ها، سینماها، درمانگاه‌ها، مراکز خرید و ... را شامل شود. همچنین جمعیت هدف مناسب‌سازی، مجموعه افراد دارای معلولیت جسمی ـ حرکتی، سالمندان، زنان باردار و کودکان هستند؛ در واقع مناسب‌سازی فقط ویژه معلولان نیست و همه مردم به آن نیاز مبرم دارند؛ چراکه طی بیست سال آینده با سونامی سالمندی مواجه خواهیم شد و برای اینکه عمق قضیه را درک کنیم، می‌توانیم همین حالا بیست سال به سن‌مان اضافه کنیم. بدون شک دچار کهولت سن خواهیم شد و به مناسب‌سازی نیاز داریم.
وی با اشاره به اینکه پیش‌بینی می‌شود بیش از 70 درصد از مردم به مناسب‌سازی فضاهای عمومی نیاز پیدا کنند، ادامه می‌دهد: یکی از اقشاری که باید با سرافکندگی از آن‌ها عذرخواهی کنیم، جانبازان هشت سال دفاع‌مقدس هستند. جنگ 30 سال پیش تمام شده است ولی تعداد زیادی از جانبازان جسمی ـ حرکتی ما به خاطر نبود مناسب‌سازی، در خانه‌های‌شان اسیر شده‌اند و در صحنه نیستند. در حالی که برخی از این افراد بدون شک توانمندی خیلی بالایی دارند و می‌توانستند همیشه در میدان باشند.
قنبری‌موحد افزود: مناسب‌سازی مقوله‌ای است که باید از درب منازل اجرایی شود. تصور کنید، وقتی معلولی می‌خواهد از خانه خارج شود، با اولین چیزی که مواجه می‌شود پل‌ها و جوی آبی است که متاسفانه به نوعی نامناسب است. حالا اگر این فرد اتومبیل شخصی هم داشته باشد، بدون شک با ترافیک در هم تنیده و فقدان جای پارک مختص معلولان مواجه می‌شود. حتی اگر جای پارکی هم وجود داشته باشد، گاهی توسط افراد غیرمعلول اشغال می‌شود!
مدیرعامل جامعه معلولان استان زنجان تصریح می‌کند: معلول ویلچرسواری که اتومبیل شخصی ندارد، اگر بخواهد از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کند، کارش زار است. هیچ وسیله نقلیه مناسب‌سازی شده‌ای در شهر تردد نمی‌کند و یک دستگاه اتوبوس مناسب‌سازی شده‌ای هم که قرار بود راه‌اندازی شود و مصوب شورای چهارم بود، سرنوشت نامعلومی دارد و وضعیتش نامشخص است. البته برخی از اعضای شورای پنجم نیز پیگیر امور مربوط به تردد معلولان هستند ولی با یک گل بهار نمی‌شود و همه مسئولان باید در این زمینه ورود کنند.
استقرار اکثر مراکز درمانی در ساختمان‌های فاقد آسانسور
وی با تاکید بر اینکه معلولان برای انجام دادن کارهای شخصی خود به جد با مشکل مواجهند، یادآور می‌شود: بنا به فرض محال، فرد معلول بتواند با تحمل شرایط خاص، خود را به درب سازمانی برساند، آیا ورودی اداره‌ها و میزهای خدمت مناسب‌سازی شده است؟ آیا سرویس بهداشتی مناسب‌سازی شده برای استفاده این افراد وجود دارد؟ در ارزیابی‌های سازمان بهزیستی، برخی ادارت اذعان می‌کنند که برای مناسب‌سازی بودجه کافی ندارند. چنین چیزی اصلا توجیه‌پذیر نیست، علی‌الخصوص در رابطه با سازمان‌هایی که وسایل مورد نیاز مناسب‌سازی را به عنوان دکور خریداری کرده و در معرض دید قرار داده‌اند. «مناسب‌سازی» هزینه نیست، بلکه نوعی سرمایه‌گذاری است؛ چراکه همه ما روزی به نوعی به آن نیاز خواهیم داشت.
قنبری‌موحد می‌افزاید: وقتی سازمانی سرویس بهداشتی مختص معلولان را خریداری کرده ولی زحمت نصب را به خودش نمی‌دهد، به خاطر فقدان فرهنگ‌سازی است و نشان می‌دهد که هنوز آن‌طور که باید به این مقوله احساس نیاز نکرده‌ایم. متاسفانه ما هنوز در شرایطی زندگی می‌کنیم که هیچ‌کدام از بانک‌ها، دستگاه خودپرداز مناسب‌سازی شده نصب نکرده‌اند و این تاسف‌برانگیز است. حال این‌طور تصور کنیم که فرد معلول، علی‌رغم همه مشقت‌ها و مشکلات موجود، به سن دانشجویی رسیده است و می‌خواهد پا به عرصه علم بگذارد. کدام یک از دانشگاه‌های استان مناسب‌سازی شده است؟ این افراد متاسفانه حتی برای ادامه تحصیل هم به جد دچار مشکل می‌شوند.
مدیرعامل جامعه معلولان استان زنجان با تاکید بر اینکه باید فرهنگ نقد کردن از شرایط موجود، نهادینه و مستمر باشد تا به نتیجه برسیم، ادامه می‌دهد: هیچ‌کدام از مراکز خرید سطح شهر مناسب‌سازی نشده است و متاسفانه معلولان، بدون کمک همراه نمی‌توانند مایحتاج خود را تهیه کنند. شاید بتوان این مسئله را در خصوص ساختمان‌های قدیمی پذیرفت اما اینکه ساختمان‌های جدید بدون رعایت ضوابط مناسب‌سازی، راه‌اندازی شده و مشغول به کار هستند جای بسی تامل دارد. معلولان ویلچرنشین ما حق انتخاب هیچ لباسی را ندارند و نمی‌توانند در مراکز شلوغ شهر تردد کنند.
این مسئول یادآور می‌شود: در رابطه با اختصاص کارت تردد برای معلولان در پیاده‌راه سبزه‌میدان نیز وعده‌هایی داده شده ولی هنوز محقق نشده است. همچنین اکثر معلولان از مشکلات درمانی رنج می‌برند و متاسفانه قریب به اتفاق مراکز درمانی هنوز در نقاط پرتردد و ساختمان‌های فاقد آسانسور مستقر است. البته پزشکان خوش‌فکری وجود دارند که مطب خود را به ساختمان‌ها و مسیرهای قابل دسترس‌تر انتقال داده‌اند ولی تعدادشان بسیار اندک است.
وی می‌افزاید: همه آن‌چه که مطرح شد، یک روی سکه بود و روی دیگر سکه بسیار اسفناک‌تر است؛ چراکه مربوط می‌شود به بسیاری از فیلم‌های تولیدی صدا و سیما که ویلچرنشین‌ها شخصیت مطلوبی ندارد و یا وقتی کسی می‌خواهد مکافات شود، به خاطر حادثه‌ای ویلچرنشین می‌شود. متاسفانه معلولان حتی در تلویزیون هم طرف‌دار ندارند و گویا حتی از حمایت‌های رسانه‌ای هم محروم هستند. در حال حاضر، یکی از بزرگ‌ترین ایرادات این است که در رابطه با مقوله مناسب‌سازی، همه منتقد شده‌اند و جای انتقادکننده و پاسخ‌دهنده عوض شده است.
مدیرعامل جامعه معلولان استان زنجان اظهار می‌کند: کافی است یک نفر شروع به انتقاد کند تا همگی برای ارائه انتقاد به صف شوند. مسئولان باید جواب‌گو باشند نه منتقد، حتی برخی ادارات اذعان می‌کنند که حاضرند در اتاق نگهبانی به امور مربوط به معلولان رسیدگی کنند ولی آیا چنین چیزی در اتاق نگهبانی امکان‌پذیر است؟ اگر این‌طور است، همه کارمندان درب اتاق خود را قفل کنند و به اتاق نگهبانی منتقل شوند.
قنبری‌موحد تصریح می‌کند: حال این‌طور تصور می‌کنیم که فرد معلول می‌خواهد برای سفری هر چند کوتاه از خانه خارج شود. در قانون این‌طور آمده است که هزینه رفت و آمد معلولان از طریق وسائل نقلیه عمومی از جمله اتوبوس، هواپیما و ... باید نیم‌بها باشد، در حالی که این‌طور نیست و متاسفانه چنین چیزی تاکنون اجرایی نشده است. حتی اگر از چنین چیزی چشم بپوشیم، ورودی و خروجی کدام وسائل نقلیه عمومی ما برای استفاده افراد غیرمعلول مناسب‌سازی شده است؟
وی تاکید می‌کند: در واقع مسافرت فرد معلول و یا حتی سالمند به تنهایی اصلا امکان‌پذیر نیست و باید حتما کسی باشد که در مواقعی برای جابه‌جایی، این افراد را کول کرده و یا در آغوش بگیرد. سفر با وسیله شخصی هم شرایط بهتری ندارد؛ چراکه هیچ‌کدام از سرویس‌های بهداشتی بین‌راهی برای استفاده معلولان مناسب‌سازی نشده است.
کودکان معلول و دغدغه مدارس مناسب‌سازی نشده
مدیرعامل جامعه معلولان استان زنجان می‌افزاید: در خصوص مدارس هم شرایط به همین منوال است و کودکان معلول برای رفت و آمد به مدرسه و حتی در فضای مدارس بسیار معذب هستند؛ چراکه مدارس سطح استان از شرایط مناسبی برای این قشر برخوردار نیست و دانش‌آموز چاره‌ای ندارد جز اینکه از صبح تا ظهر حتی برای خوردن یک لیوان آب و یا استفاده از سرویس بهداشتی از کلاس خارج نشود. متاسفانه مادران دارای فرزند معلول هم بسیار مشقت می‌کشند و دم بر نمی‌آورند.
وی خاطرنشان می‌کند: دیگر مثل سال‌های قبل نیست که استفاده از آسانسور مختص تنبل‌ها باشد. در دنیای امروز هیچ‌کس دلش نمی‌خواهد حتی برای عوض کردن شبکه‌های تلویزیون از جایش بلند شود. رفاه‌طلب شده‌ایم و تفکرمان با سال‌های قبل خیلی متفاوت شده است. از همین‌رو، مناسب‌سازی می‌تواند برای همه ما به نوعی کاربردی باشد. همان‌طور که بستن کمربند ایمنی برای مردم خیلی عادی شده است، عدم مناسب‌سازی هم باید به مثابه نبستن کمربند ایمنی عجیب به نظر برسد.
این مسئول یادآور می‌شود: برخلاف شعارهایی که داده می‌شود، معلولیت محدودیت است و متاسفانه هنوز هم مسئولانی هستند که بعد از تحویل گرفتن پست و مقام، دفتر کار خود را به طبقات فوقانی ساختمان محل کارشان انتقال می‌دهند. حتی بسیاری از رمپ‌ها به حدی غیراستاندارد نصب شده است که افراد غیرمعلول هم به سختی از آن تردد می‌کنند، چه رسد به معلولانی که ویلچرسوار هستند.
ادامه دارد ...
منبع : ایسنا