سهم اندک معلولان از گردشگری
19 آذر 1398
مقاصد و اماکن زیادی در جهان پیشرفته امروز، برای سفر پدید آمده‌اند و مراکز گردشگری مختلفی جهت هدایت و جذب مسافران تاسیس شده‌اند اما یک نکته همیشه مورد غفلت قرار گرفته و آن اینکه آیا این مقاصد برای همه افراد، فارغ از توانایی‌های جسمی، امکان‌پذیر است؟
در کشورهای بزرگ اروپایی طی سالهای اخیر اقداماتی جدی در این خصوص انجام شده و در ایران نیز اخیرا جرقه‌های اولیه برای توجیه مسئولان شهری و گردشگری نسبت به لزوم مناسب سازی اینگونه مکان ها و شهرها جهت حضور معلولان و سالمندان از سوی انجمن های مرتبط با این موضوع زده شده اما کشور ما هنوز فاصله بسیار زیادی تا رسیدن به این مرحله دارد.
یافتن خودرو و اقامتگاه مناسب، استفاده از معابر و حمل و نقل درون‌شهری و بین‌شهری، نبود علائم دیداری و شنیداری در معابر و نبود امکانات برای افراد معلول در اماکن گردشگری از جمله دغدغه های معلولان برای بازدید از اماکن گردشگری کشور است.
استان یزد هم اکنون در کنار استانهای فارس و اصفهان به عنوان مثلث طلایی گردشگری ایران مقصد اول گردشگران خارجی و اروپایی است از شهرهای تاریخی و گردشگرپذیری هستند که آثار و مجموعه‌های تاریخی آنها شهرتی جهانی دارد، اما هنوز بسیاری از افراد دارای معلولیت و سالمندان نمی‌توانند از دیدن برخی از این آثار لذت ببرند.
در این میان استان یزد با برگزاری نخستین جشنواره ملی گردشگری معلولان سعی دارد زیرساخت‌های تبدیل شدن به شهر دوستدار معلول را فراهم کند که تا حدودی به اهداف خود دست یافته است اما هنوز راه درازی در پیش دارد.
سال ۸۳ بود که ماده ۲ قانون جامع حمایت از معلولان مصوب شد، بر اساس این قانون وظیفه مناسب‌سازی فضاهای شهری از لحظه‌ای که معلولان از خانه خارج می‌شوند (پیاده‌روها، اتصال خیابان به پیاده‌رو، اتوبوس‌ها و...) تا زمانی که به مقصد می‌رسند وظیفه شهرداری است. اگرچه مناسب‌سازی معابر برای معلولان از سال‌ها قبل در دستور کار شورای شهر پنجم یزد و شهرداری قرار گرفت، اما هنوز تا رسیدن به استاندارد راه طولانی است
شورای شهر و شهرداری یزد در سالجاری به بهانه ۱۲ آذر که از سوی سازمان ملل متحد با عنوان روز جهانی معلولان نامگذاری شده است نخستین جشنواره ملی گردشگری را با عنوان یزد شهر دوستدار معلول از ۱۰ تا ۲۰ آذرماه برگزار کرد در این جشنواره ۷۰ نفر از معلولان ضایعه نخاعی سراسر کشور حضور داشتند.
این جشنواره بهانه ای شد که با تعدادی از معلولان شرکت کننده در جشنواره یاد شده گفت و گویی در زمینه گردشگری معلولان داشته باشیم.
تاکید بر مناسب سازی آثار تاریخی
عضو هیات مدیره انجمن ضایعات نخاعی استان تهران با اشاره به نخستین جشنواره ملی گردشگری معلولان در یزد گفت: برگزاری این جشنواره بسیار خوب بود و فرصتی فراهم شد که از اماکن و ابنیه تاریخی یزد بازدید کنیم.
عسل شریفی اظهار داشت: مناسب سازی بسیار مطلوبی برای اماکن یاد شده در این استان انجام شده و برای ما معلولان که اکثرا ضایعی نخاعی هستیم خیلی خوب بود و به راحتی توانستیم دیدن کنیم.
وی تصریح کرد: من به شهرستان‌های مختلفی سفر کردم اما مناسب سازی در اماکن تاریخی آن انجام نشده به طور مثال شیراز با توجه به اینکه تخت جمشید و پاساگارد و بسیاری از ابنیه تاریخی آن از قدمت زیادی برخوردار است اما برای بازید معلولان از این مکان ها هیچ تدابیری اندیشیده نشده است.
شریفی خاطر نشان کرد: بسیاری از بازارها و حتی برخی پیاده‌روهای برخی شهرها برای ما معلولان مناسب سازی نشده که مسوولان باید شرایط را برای حضور همه اقشار فراهم کنند.
مناسب‌سازی شهر یزد قابل تقدیر است
رییس هیات مدیره انجمن ضایعات نخاعی استان تهران هم گفت: از این که فرصتی فراهم شد که از اماکن تاریخی و جاهای بسیار دیدنی استان یزد بازدید کنم بسیار خرسند هستم .
مهوش ادیب که خود معلول جسمی حرکتی است اظهار داشت: مناسب سازی خوبی در شهر یزد صورت گرفته و از مسوولان این استان ، شورای شهر و شهرداری این شهر قدردانی می‌کنم که به معلولان توجه دارند.
وی خاطر نشان کرد:برگزاری این جشنواره ملی گردشگری بسیار خوب برگزار شد برنامه های خوب و جذاب هم برای شرکت کنندگان در نظر گرفته شده بود.
مناسب‌سازی و چیدمان شهری، اساسی‌ترین نیاز معلولان
عضو هیات مدیره بنیاد معلولان ایرانیان افزود: حرکتی که اکنون در حوزه مناسب سازی می شود چراغ اول استان یزد را روشن کرده که بسیار ارزشمند است.
علی کرمی که دانشجو دکترای مدیریت و معلول ضایع نخاعی است خاطر نشان کرد: دغدغه های افراد دارای معلولیت این است که حقوق اولیه آنها دیده نمی شود شاید این جشنواره و رویدادها کمکی شود که مشکلات این قشر بهتر دیده شود.
وی اساسی ترین مشکل معلولان را عدم مناسب سازی و چیدمان شهری بیان کرد و افزود: در شهر یزد مناسب سازی خوبی انجام شده که امیدواریم ادامه داشته باشد.
وی اضافه کرد: مناسب سازی انجام شده در استان یزد قابل تقدیر است اما در مجموع هنوز مسیر طولانی تا وضعیت ایده‌آل باقی است و باز هم هنوز نیاز به تحقیق و پژوهش در این حوزه داریم و خوب است که از افراد دارای معلولیت در طرح‌های شهری بعنوان ناظر استفاده شود که در استان یزد این امر اتفاق افتاده است.
کرمی تصریح کرد: در این چند روزی که برای جشنواره شرکت کرده بودم با مسوولان این استان دیدار داشتیم خوشبختانه مسائل افراد دارای معلولیت جزءی دغدغه آنها بود و پیگیر رفع آنان بودند تا یزد باید الگویی برای دیگر استان‌ها باشد.
توجه به گردشگری معلولان
وی اضافه کرد: صنعت گردشگری موجب اقتصاد و اشتغال در هر منطقه می شود بدین ترتیب افراد دارای معلولیت جزئی مسافران وفادار در صنعت گردشگری هستند یعنی اگر یک فردی معلول به شهری مسافرت کند و آن مقصد از لحاظ محل اقامت، رفت و آمد و امکان تفریحی و دیدنی آن مناسب سازی شده باشد قطعا دوباره به آن شهر سفر می‌کند.
کرمی با بیان اینکه همچنین آن فرد ، شهر مقصد را هم به دوستان و همنوعان خود معرفی خواهد کرد و قطعا این امر موجب رونق گردشگری و درآمد می شود تصریح کرد: سفر برای افراد دارای معلولیت و بهبود کیفیت زندگی آنها مهم است و اگر از این لحاظ هم به آن نگاه کنیم کمک زیادی به این افراد کردیم و موجبات نشاط و شادابی آنها را فراهم کرده ایم.
گردشگری نیاز معلولان
محمد پاشایی مدیرعامل انجمن نعنا ژاپن که دارای معلولیت ضایع نخاعی است گفت: برگزاری جشنواره ملی گردشگری معلولان در استان یزد یک ارزش است و فکر می کنم اگر این فرهنگ سازی در کشور صورت گیرد نتایج خوبی برای همه اقشار جامعه به دنبال خواهد داشت.
وی با بیان اینکه موسسه یاد شده در ژاپن در راستای رفع مشکلان معلولان ایران فعالیت می‌کند افزود: آموزش به خانواده دارای معلولیت ، پرستاری در منزل و توانبخشی از جمله فعالیتهای موسسه است همچنین در زمینه مناسب سازی شهری کارگاه های آموزشی زیادی برای مسوولان مرتبط با حضور اساتید ژاپن برگزار کردیم.
وی که دارای معلولیت جسمی و حرکتی است اضافه کرد: گردشگری برای معلولان نیاز است با توجه به اینکه جمعیت کشور ایران به سمت سالمندی و پیری در حرکت است نیاز در زمینه مناسب سازی شهری گام‌های بیشتری برداشته شود.
پاشایی ادامه داد: مناسب سازی در استان یزد انجام شده و هنوز شروع آن است امیدواریم در سالهای آتی بهتر شود و تمام افراد جامعه به طور یکسان بتوانند از آن بهره مند شوند.
وی اضافه کرد: هنوز فرهنگ سازی در زمینه مناسب سازی محیط نهادینه نشده که آحاد جامعه متوجه شوند که مناسب سازی یک نیاز است بنابر این باید این موضوع در اولویت قرار گیرد.
پاشایی خاطر نشان کرد: من هرگز باور نداشتم یک روزی ویلچرنشین باشم و این غیر ممکن نیست که برای کسی این موضوغ اتفاق نیفتد بنابراین نباید از کنار مناسب سازی محیط به راحتی عبور کرد.
تاثیر گردشگری بر روحیه افراد معلول
ناصر فردوس یکی دیگر از معلولان جسمی و حرکتی شرکت کننده در جشنواره معلولان در یزد است در زمینه گردشگری معلولان گفت: البته باید بدانیم که سفر و گردشگری تاثیر بسیار زیادی بر روحیه افراد معلول دارد، اما با توجه به مشکلاتی که این افراد در مناطق گردشگری دارند، کمتر سفر می‌کنند.
وی با بیان اینکه از مشهد به یزد آمدم افزود: معتقد است مناسب‌سازی شدن هتل به این معنی است که یک معلول سوار بر صندلی چرخدار هم بتواند به‌راحتی وارد ساختمان شود.
وی تصریح کرد: باید مسیر برای رفت و آمد فرد معلول خوب طراحی شود که بتواند به راحتی و به کمک فرد دیگر حرکت کند.
فردوس تصریح کرد: در این یزد حرکت خوبی با همراهی مسوولان شهری آن در حال انجام است که امید است استانهای دیگر هم آن را الگو قرار دهند.
مناسب سازی فقط رمپ‌گزاری نیست
شریف ملا محمد امینی از آذربایجان شرقی یک معلول ضایع نخاعی است که گفت: برای نخستین بار به استان یزد آمدم شاید برگزاری این جشنواره مرا ترغیب کرد که سفر کنم .
وی افزود: محدودیت در دسترسی به اماکن گردشگری در بسیاری از استانهای کشور موجب شده تا معلولان نتوانند از مزایای آن بهره مند شوند و خانواده های آنها نیز به خاطر همراهی با این افراد از گردش محروم می شوند.
وی اضافه کرد: مناسب سازی فقط محدود به رینگ گذاری آن هم در بخش های محدود اماکن و مقاصد گردشگری نیست بلکه اصلاح وضعیت سرویس های بهداشتی، میز و صندلی ها، محل خواب مسافران معلول از جمله مواردی است که باید مورد توجه ذینفعان گردشگری قرار گیرد.
ملا امینی افزود: برگزاری جشنواره ملی گردشگری در استان یزد علاوه بر این موجب شد مناسب سازی اماکن تاریخی این استان در دستور کار مسوولان شهری آن قرار گیرد و هم فرصتی پیش آمد که ما هم از آثار تاریخی آن دیدن کنیم.
عدم مناسب‌سازی یعنی گوشه‌نشینی معلول
احمدرضا عامریان هم از گرگان گفت:هم اکنون بخش قابل توجهی از افراد معلول به دلایل مختلف از جمله نامناسب بودن معابر ، اماکن عمومی ، بوستانها و مراکز تفریحی قادر به حضور در جامعه نیستند و دچار انزوا و گوشه گیری می شوند.
وی که خود دارای معلولیت جسمی حرکتی است افزود: بسیاری از افراد معلول به دلیل اینکه شهرها مناسب سازی نیستند به سفر نمی روند، مناسب سازی باید به گونه ای باشد که فرد معلول به کمک دیگری بتواند حرکت و مستقل باشد.
عامریان تصریح کرد: تمام دغدغه یک معلول این است که بخواهد به یک مکان یا شهر برود که نتواند وارد آن مکان شود چه باید بکند ؟ بارها برای من پیش آمده که به دلیل اینکه مناسب سازی نشده بوده از آن صرف نظر کردم.
وی اضافه کرد: یزد یکی از مثلت های گردشگری ایران است و برگزاری این جشنواره این حرکت یک حرکت خوب و مثبتی است به شرط اینکه طبق استاندارد و درست جلو برود وموجب تشویق و ترغیب دیگر شهرهای کشور شود.
مناسب سازی، عامل جذب گردشگر
وی خاطر نشان کرد: استاندارد سازی و مبلمان شهری فقط برای فرد دارای معلولیت نیست بلکه آن شهر برای افراد غیر معلول ایمن تر می شود و علاوه بر این بیشتر توریست های خارجی که برای گردشگری به ایران می آیند سن آنها بالاست و یک شهر مناسب سازی می تواند توریست بیشتری را به خود جذب کند.
عامریان اضافه کرد: گاهی اوقات در برخی مکان ها فقط ورودی آن یک رمپ می گذارند و بقیه موارد را فراموش می کنند بلکه مناسب سازی طوری باشد که قابل استفاده باشد و صرفا هدف نیست که یک فرد نابینا یا یک معلول ضایعی ضایع نخاعی وارد یک مکان شود نیست بلکه باید بقیه مسیر و استفاده آن از سایر امکانات فراهم شود.
نباید بر روی دغدغه های معلولان سرپوش گذاشت
رییس کمیسیون خدمات شهری شهرداری یزد هم که از جمله از پیشنهاد کنندگان برگزاری جشنواره ملی گردشگری در یزد است و به صورت جد پیگیری مسائل معلولان در استان است هم با بیان اینکه توجه به معلولان از یک اتفاق و یک روز باید به جریان اجتماعی تبدیل شود، گفت: نباید نگاه‌ها به آنها در یک روز سال خلاصه شود.
سپنتا نیکنام افزود: از کلمات جایگزین برای معلولان نباید استفاده کرد و نباید بر روی محدویت های واقعی این قشر سرپوش گذاشت .
عضو شورای اسلامی شهر یزد با اشاره به مناسب‌سازی اتوبوس‌های شهری با هزینه‌ای بسیار کم گفت: با ایده شهرداری یزد و با هزینه‌ای حدود پنج میلیون تومان برای هر دستگاه اتوبوس، ۱۷ دستگاه از ناوگان اتوبوسرانی شهر یزد مناسب سازی شد و برای معلولان قابل استفاده است.
نیکنام اضافه کرد: معلولان را به عنوان اقلیت‌های جامعه باید به حداقل حقوقشان برسانیم و نیازهای این قشر را برآورده کنیم چرا که شهری که اقدامات آن منتج به زندانی و خانه نشینی معلولان شود، شهری معلول است و مدیران آن بدون توجه به این قشر افرادی معلول هستند.
جشنواره معلولان تلنگری برای بیداری شهری است
شهردار یزد هم با بیان این که در برنامه‌ریزی عادی کمتر به مسائل مربوط به معلولان توجه می‌شود گفت: جشنواره گردشگری معلولان در واقع تذکر و تلنگری به مسئولان برای توجه به این قشر از جامعه است.
جمال‌الدین عزیزی بندرآبادی با اشاره به ضرورت پایداری برند «دوستدار معلول» و در افق بالاتر «شهر دسترس» برای یزد افزود:توجه به معلولان را فرصتی برای جلب گردشگران به شهر جهانی یزد است .
وی خاطرنشان کرد: اگر سازه‌های جدید به طور اصولی و استاندارد طراحی شوند می‌توانیم بر مناسب سازی سازه‌های از قبل ایجاد شده تمرکز کنیم.
عزیزی بندرآبادی با بیان این که مهندسان و مشاوران در یزد باید به این مسئله توجه داشته باشند، گفت: هر گامی در راستای مناسب سازی شهر مستواند رسیدن به شهر دسترس پذیر را امکان‌پذیر می‌کند.
وی گفت: باید در برنامه‌ریزی شهری به همه اقشار جامعه توجه داشت و محدودیت هایی که وجود دارد رفع کرد تا زمینه جذب گردشگر به عنوان یک شهر تاریخی فراهم شود.
شهردار یزد اضافه کرد: ۱۵ دستگاه اتوبوس حمل و نقل شهری ویژه معلولان در شهر یزد آماده سازی شده است.
هیچ پروژه شهری در یزد بدون تایید ناظر معلول تحویل گرفته نمی‌شود
معاون معماری و شهرسازی شهرداری یزد هم با بیان اینکه انطباق پروژه های شهری یزد با ضوابط معلولین به صورت واقعی و علمی در یزد در حال اجرا است اضافه کرد: هیچ پروژه ای بدون تایید ناظر معلول در یزد تحویل گرفته نمی شود و یکی از معیارهای تسویه حساب با پیمانکاران در پروژه های مختلف تاییدیه ناظر معلول است که به عنوان یکی از اقدامات اساسی در شهر یزد شروع شده و ان‌شاالله پایدار بماند.
مجتبی فرهمند با اشاره اینکه قطعا یکی از شاخصه شهرهای توسعه یافته، در دسترس بودن تمام شهر برای تمام گروه های سنی، جنسی و با توانایی های مختلف است گفت: طبیعتا شهری را می توانیم به عنوان شهر توسعه یافته تلقی کنیم که بتواند برای همه اقشار اعم از سالمندان، سن ، جنس و معلولین و غیره امکانات شهری را به صورت عادلانه فراهم کنند.
معاون معماری و شهرسازی شهرداری یزد توجه به توزیع عادلانه امکانات شهری برای تمام اقشار را از جمله برنامه های شهرداری یزد اعلام و خاطرنشان کرد: در سال های گذشته نسبت به این موضوع کمتر توجه شده بود که در حال حاضر بحث توزیع عادلانه امکانات به همه اقشار مورد توجه قرار گرفته است.
وی بهسازی پارک های شهر برای معلولان را یکی از اقدامات شهرداری یزد برای رفع مشکلات این قشر بیان کرد و گفت: در این راستا ۵ پارک در پنج منطقه یزد به عنوان پارک های دوستدار معلول انتخاب شدند و تحت نظارت معلولین مشکلات این پارک ها مرتفع می شود و این نگاه در تمام پارک های سطح شهر یزد تسری پیدا کرده است.
فرهمند با بیان اینکه تردد معلولین و حضور معلولین در اماکن عمومی و پرتردد، گفت: این چک‌لیست به تمام مناطق ابلاغ کردیم و تمام پروژه هایی که بخش خصوصی و دولتی درخواست ساخت دارند باید بر اساس این چک لیست معلولان فعالیتهای خود را پیگیری کنند و این کار سبب می شود که کلیه بناها و ساختمان های دولتی شرایط مطلوبی برای حضور مناسب معلولین در دستور کار خود قرار دهند.
معاون معماری و شهرسازی شهرداری یزد در خصوص برگزاری جشنواره گردشگری در یزد، افزود: طبیعتا شهر یزد پذیرای مهمانان زیادی خواهد بود که بخشی از آنها معلولان جسمی حرکتی هستند و باید برای آنها اماکن گردشگری را تجهیز کنیم و جشنواره گردشگری معلولین تمرینی برای ما بود که بتوانیم فضاهای گردشگری را در اختیار این قشر قرار دهیم.
آماده‌سازی بسیاری از اماکن تاریخی یزد برای معلولان
مدیرکل میراث فرهنگی استان یزد هم با بیان اینکه ایجاد رمپ در اماکن تاریخی یزد غیرقابل تصور بود، گفت: بسیاری از اماکن تاریخی یزد برای معلولین آماده سازی شدند.
سید مصطفی فاطمی افزود: شهر یزد یکی از شهرهای غیرقابل تصور برای کسانی که در حوزه مرمت و میراث فعالیت دارند بود بیان می کردند که تغییرات و ایجاد رمپ های مخصوص معلولین در بناهای تاریخی ناممکن است چون ساختار این بناها با مشکل اساسی روبه رو می شود.
وی اظهار داشت: همچنین همیشه بحث هایی در خصوص ایجاد رمپ برای معلولین در اماکن تاریخی مطرح و همیشه هم با مخالفت هایی روبه رو می شدیم اما این کار در دنیا صورت گرفته بود و برای اینکه در دسترس معلولین باشد با تعبیه آسانسورها، بالابرها و رمپ ها این نقیصه را مرتفع ساختند.
مدیرکل میراث فرهنگی استان یزد افزود: ما نیز به واسطه برگزاری جشنواره گردشگری معلولین، در برخی از اماکن تاریخی مهم یزد مانند مسجد جامع، محورهای بافت تاریخی، باغ دولت آباد ، زندان اسکندر و یکی از کمپ های کویری، دخمه و اتشکده رمپ و مسیرهای مخصوص را برای گردشگران معلول ایجاد کردیم تا آنها نیز بتوانند با آسودگی بیشتر از این بناهای تاریخی زیبا دیدن کنند.
فاطمی اضافه کرد: برای اولین بار در استان، آب انباری که تبدیل به زورخانه شده بود را با ایجاد رمپ مناسب، برای رفت و آمد معلولین آماده سازی کردیم تا این عزیزان هم بتوانند از این مجموعه زیبا استفاده کنند.
وی یکی از مزیت های برگزاری جشنواره معلولان را آشنایی با مشکلات اماکن تاریخی و گردشگری دانست و تصریح کرد: با مشخص شدن نقاط مشکل دار اماکن تاریخی، می توانیم برای بهبود این وضعیت تلاش کنیم.
مدیرکل میراث فرهنگی استان یزد افزود: هنوز خیلی راه داریم که بخواهیم شهر را برای معلولین آماده کنیم که در این خصوص به دو جهت باید توجه شود، یکی فعالیتهای فرهنگی و دوم هم بحث‌های زیرساختی است.
بازدید از بناهای تاریخی مناسب سازی شده نظیر مسجد جامع، زندان اسکندر، آتشکده و دخمه زرتشتیان، میدان و زورخانه امیرچخماق و بافت جهانی یزد از جمله برنامه های نخستین جشنواره ملی گردشگری معلولین در استان یزد است.
همچنین شرکت کنندگان برای نخستین بار در کویر شهر میراث جهانی حاضر و سافاری سواری کردند.
هم اکنون در سامانه ارمغان آمار معلولان استان یزد ۳۰ هزار و ۳۸۲ نفر ثبت شده است، ارمغان، سامانه‌ای است که برای این قشر راه اندازی شد، اداره های بهزیستی موظف به ثبت آمار این افراد و خدمات ارائه شده به آنها در این سامانه هستند.
در حال حاضر ۷۳ مرکز روزانه توانبخشی در استان به افراد دارای معلولیت خدمات توانبخشی، آموزشی، پزشکی، اجتماعی و حرفه ای ارائه می کنند.
منبع : ایرنا