کلاف سر درگم اشتغال معلولان
7 بهمن 1398
سال‌هاست موضوع اشتغال برای بسیاری از افراد جامعه و به‌خصوص جوانان تبدیل به معضل پیچیده‌ای شده، اما کلاف سردرگم اشتغال معلولان گره های کورتری دارد که به نظر نمی‌رسد به‌آسانی بتوان آنها را باز کرد.
باور جامعه به معلولان و توانمندی هایشان، آموزش، استعدادیابی و کسب مهارت در کنار خودباوری و اعتماد به نفس معلولان، فراهم بودن فرصت های شغلی مناسب با ویژگی های این افراد، سرمایه گذاری کارآفرینان و تخصیص اعتبارات لازم از سوی دولتمردان و نیز اجرای کامل قوانین حمایت از معلولان، همه و همه باید دست به دست هم دهند تا زمینه اشتغال، استقلال مالی و اجتماعی معلولان در جامعه را فراهم کنند.
جامعه، معلولان را باور ندارد
محمدجواد خادمی رئیس هیئت‌مدیره انجمن روشن‌بین اصفهان که حدود ۴ سال است به‌عنوان مشاور مشغول فعالیت است، در خصوص مهم‌ترین مشکلی که برای اشتغال معلولان در جامعه وجود دارد به ایسنا گفت: در حال حاضر به مسائل به‌صورت چندعاملی نگاه می‌شود، اشتغال نیز موضوعی است که باید به‌صورت چندعاملی به آن نگاه کرد.
وی بابیان اینکه در خصوص مشاغل دولتی قطعاً ضعف‌های شدید قانونی وجود دارد که مانع اشتغال معلولان می شود، افزود: هرکدام از سازمان‌ها و ادارات به بهانه‌ای از زیر بار استخدام معلولان شانه خالی می‌کنند. در بخش خصوصی اما مسائل فرهنگی باعث می‌شود که دیدگاه مثبتی به معلولان وجود نداشته باشد و توانمندی آنها دیده نشود.
خادمی بابیان اینکه کارفرمایان معمولاً تمایلی به بکارگیری معلولان را ندارند، افزود: وقتی هم کارفرما معلولی را به کار می‌گیرد، به دلیل فراهم نبودن زیرساخت‌ها، معلول نمی‌تواند کارآمدی خودش را نشان دهد.
رئیس هیئت‌مدیره انجمن روشن‌بین اصفهان همچنین با اشاره به اینکه متأسفانه جامعه هم معلولان را باور ندارد، خاطرنشان کرد: نهادهایی که وظیفه فرهنگ‌سازی دارند هیچ‌کدام در این زمینه کاری نکرده‌اند.
وی که معتقد است باید سه ضلع استعداد، آموزش و اشتغال برای هر فردی در جامعه وجود داشته باشد، تصریح کرد: معلولان نیز از این قضیه مستثنا نیستند و برای اشتغال باید اول زمینه‌یابی کرده و استعداد خود را پیدا کنند، بعد از آن به دنبال آموزش بروند و مهارت‌های لازم را کسب کنند. البته باید فرصت‌های شغلی هم وجود داشته باشد تا بتوانند استعداد و مهارت خود را برای اشتغال بکار گیرند.
خادمی همچنین فرسودگی شغلی معلولان را بسیار بالا دانست و گفت: شاید فرد معلول هم پای همکارانش کار کند، ولی فرسودگی بیشتر و مشکلات زیادتری دارد، بنابراین وقتی حمایتی نباشد، یک معلول به‌جای ۲۰ درصد، باید ۲۰۰ درصد تلاش کند تا به همکارانش برسد.
کارآفرینی برای معلولان هنر می‌خواهد
محمدرضا سیدین، کارآفرینی است که در کارگاه شمع‌سازی خود به ناشنوایان، معلولان جسمی و کم‌بینایان فرصت کار و اشتغال داده است. او که به‌عنوان کارآفرین نمونه کشور و واحد نمونه کشوری انتخاب‌شده، درباره انگیزه خود از فراهم کردن فرصت شغلی برای معلولان گفت: زمانی که به مدرسه می‌رفتم، یک معلول ناشنوا من را به مدرسه می‌برد و می‌آورد و همیشه من را برای درس خواندن تشویق می‌کرد و فراتر از آن سطح بالای انسانیت و اخلاقی داشت که من را تحت تأثیر قرارداد و همیشه به فکر بودم که کاری برای معلولان انجام دهم.
وی افزود: زمانی که دانشجو بودم با یک کارگاه اجاره‌ای و سه کارگر که معلولیت ناشنوایی داشتند کار خودم را شروع کردم و از سال ۱۳۷۴، با ارتباطی که با اداره کل بهزیستی استان برقرار کرده و در دوره‌های مختلف شرکت کردم، توانستم فعالیتم برای معلولان را توسعه دهم، به‌طوری‌که هم‌اکنون ۵۱ نفر معلول در کارگاه مشغول فعالیت هستند.
سیدین در خصوص موانع پیش روی کارفرمایان برای اشتغال معلولان گفت: در جامعه‌ای که بحران اقتصادی وجود دارد، امکان شکست برای هر کارفرمایی وجود دارد، اما زمانی که فرصت اشتغال برای معلولان فراهم می‌کنید، قطعاً از نیروی انسانی برخوردارید که به فکر پیشرفت هستند و با دل و جان کار می‌کنند. معلولان همیشه قصد یادگیری دارند و قدرت فراگیری آنها بالاست و برای کارشان ارزش قائل هستند، همه این‌ها به تقویت یک واحد تولیدی و افزایش بهره‌وری آن کمک می‌کند.
باید معلولان را باور کرد و به آنها استقلال و آزادی عمل داد
این کارفرما که معتقد است در کشور خانواده‌ها معمولاً نمی‌دانند که چطور باید با یک فرد معلول رفتار کنند، اظهار کرد: باید معلولان را باور کرد و به آنها استقلال و آزادی عمل داد. در این کارگاه کاری کرده‌ایم که معلولان بتوانند به‌صورت مستقل کار کنند. حتی قالب‌های ویژه‌ای طراحی کرده‌ایم که کار کردن با آنها برای معلولان آسان‌تر باشد.
وی به مشکلات و موانعی که بر سر این راه وجود دارد نیز اشاره و تصریح کرد: اولین مشکل بی‌اطلاعی جامعه و ناآگاهی آنها نسبت به توانمندی معلولان است. نباید به معلولان با یک‌چشم دیگر نگاه کرد، که البته این تغییر دیدگاه نیاز به فرهنگ‌سازی دارد.
سیدین با بیان اینکه معلولان برای اشتغال گاهی از امکانات ساده‌ای مثل حمل‌ونقل و رفت و آمد آسان محروم هستند، افزود: متأسفانه در کشور موانع برای اشتغال و حتی زندگی معلولان زیاد است، اما بیشتر این موانع به مشکلات فرهنگی برمی‌گردد.
این کارفرما با اشاره به اینکه ۱۷ سال است با معلولان کار می‌کند، اظهار کرد: وقتی فردی یکی از حواس خود را از دست می‌دهد، حواس دیگرش چندین برابر افزایش می‌یابد. مثلاً یک فرد ناشنوا فقط ابزار ضعیفی برای ارتباط و شنیدن دارد، اما در موارد دیگر توانایی‌های بسیار بالایی دارد.
اشتغال‌زایی برای معلولان، فراتر از کارآفرینی است
وی با بیان اینکه فراهم کردن شغل برای معلولان مشکلات و موانع بیشتری نسبت به افراد دیگر جامعه دارد، گفت: باید شرایط برای کار ایمن معلولان در فضایی مناسب فراهم شود، این کار هم قدرت سرمایه‌گذاری زیاد و هم هنر می‌خواهد چراکه این کار فراتر از کارآفرینی است.
همچنین فرشته معمارمقدم، کارشناس مسئول دفتر اشتغال و کارآفرینی اداره کل بهزیستی استان اصفهان درباره اقدامات صورت گرفته در زمینهٔ اشتغال معلولان به ایسنا گفت: وظیفه‌داریم در مرحله اول زمینه آموزش معلولان را فراهم کنیم. در این زمینه دستگاه‌های خدمت رسان دولتی و غیردولتی تقریباً آموزش رایگان برای معلولان دارند، ولی اداره کل فنی و حرفه‌ای چون خصوصی است، یکسری از آموزش‌ها نیاز به شهریه دارد که اگر منابع مالی داشته باشیم برای پرداخت این شهریه‌ها کمک می‌کنیم وگرنه باید خود معلولان هزینه آن را پرداخت کنند.
وی گام دوم را فراهم کردن بستر اشتغال معلولان عنوان کرد و افزود: یکی از اقداماتی که در این زمینه انجام می‌دهیم پرداخت تسهیلات اشتغال‌زایی است که به‌صورت قرض‌الحسنه تا سقف ۵۰ میلیون تومان است. همچنین از طرح‌های خوداشتغالی، مشاغل خانگی و طرح‌های کارفرمایی حمایت می‌کنند و هر کارفرمایی که تا سقف ۵ نفر از معلولان را به کار گیرد، بابت هر فرد معلول ۵۰ میلیون تسهیلات دریافت می‌کنند، یا درصورتی‌که اعتبار داشته باشیم بیمه این افراد را تا ۵ سال متقبل می‌شویم.
وی با اشاره به اینکه هم‌اکنون در حال پرداخت حق بیمه حدود ۹۰۰ نفر از معلولان در استان هستیم، خاطرنشان کرد: در مجموع بیمه افراد مددجو و معلول چه کارفرمایی و چه خویش‌فرمایی را تقبل می‌کنیم.
معمار مقدم اظهار کرد: در حال حاضر ۵۶۱ نفر از معلولان خویش‌فرما هستند و ۲۶۰ نفر هم کارفرما داریم که به آنها تسهیلات لازم را پرداخت می‌کنیم. البته کارآفرینی هم داریم که بدون مشوق اداره کل بهزیستی، مددجویان ما را به کار گرفته است.
اشتغال ۲ هزار و ۶۴۱ نفر از معلولان در استان
کارشناس مسئول دفتر اشتغال و کارآفرینی اداره کل بهزیستی استان اصفهان بابیان اینکه وقتی امکان استخدام معلولان فراهم نیست، تلاش کرده‌ایم خیلی از کارها را با کارآفرینی پیش ببریم، افزود: حدود ۲ هزار و ۶۴۱ نفر از معلولان در استان شاغل هستند، اما این آمار متغیر و بر اساس آمار ثبت‌شده کنونی اشتغال است.
وی که معتقد است، امکاناتی که فراهم‌شده و مشوق‌های اشتغال معلولان به‌هیچ‌وجه جوابگو نیست، گفت: در بحث اعتبارات و تسهیلات بانکی مشکلی نداریم، ولی در زمینهٔ خدمات بلاعوض چالش داریم و جوابگوی نیاز جامعه هدف نیست. همچنین در زمینهٔ زیرساخت‌های فرهنگی تلاش‌های زیادی صورت گرفته، اما هنوز ارتقاء فرهنگ جامعه اتفاق نیفتاده است.
معمار مقدم در پاسخ به این سؤال که برای فراهم شدن اشتغال کدام‌یک از عوامل فرهنگی یا مالی مهم‌تر است؟ گفت: هم اعتبار و هم فرهنگ در این زمینه اهمیت دارد، چون گاهی این فرهنگ را ایجاد کرده‌ایم که معلول توانمند است و حتی می‌تواند بیشتر از یک فرد عادی کارایی داشته باشد، ولی وقتی مشوق ضعیف است عملاً فرهنگ‌سازی بی‌اثر خواهد بود و یا برعکس.
کارشناس مسئول دفتر اشتغال و کارآفرینی اداره کل بهزیستی اصفهان با تأکید بر اینکه برای فراهم کردن زمینه اشتغال معلولان باید شرایط و امکانات ویژه‌ای فراهم شود، تصریح کرد: اعتبارات به‌موقع باید فراهم باشد و بعدازآن همکاری بانک‌ها را نیاز داریم، چون بانک‌ها معمولاً برای افراد معلول سخت‌گیری بیشتری نسبت به افراد عادی دارند و از سوی دیگر جامعه هدف ما هم ممکن است ازنظر مالی در مضیقه باشد.
وی بابیان اینکه نیاز به صندوق حمایت از فرصت‌های شغلی معلولان و مددجویان داریم، گفت: به سازمان بهزیستی کشور پیشنهاد داده‌ایم و الان برای شرکت‌های تعاونی تمرکز کرده‌ایم و در این راستا تفاهم‌نامه‌ای تنظیم و قرار شده اعتباری از طریق بانک توسعه تعاون تخصیص یابد که بتوانیم تعاونی‌های راکد یا فعالی که نیاز به سرمایه‌دارند را تقویت کنیم.
مشارکت جامعه برای اشتغال معلولان لزوماً مالی نیست
معمار مقدم که معتقد است برای اشتغال معلولان خود این افراد باید به میدان بیایند، افزود: در کنار فعالیت بخش خصوصی و تعاونی، از جلب مشارکت حداکثری جامعه و بخش دولتی هم هیچ‌وقت نباید غافل شویم. البته مشارکت لزوماً مالی نیست و می‌تواند غیرمالی هم باشد.
وی با اشاره به اجرایی نشدن کامل قانون تخصیص ۳ درصد سهمیه استخدامی ویژه معلولان، اظهار کرد: معلولان تحصیل‌کرده زیادی داریم که در آزمون‌های استخدامی دستگاه‌های شرکت کرده و پذیرفته می‌شوند، ولی ادارات دولتی همکاری نمی‌کنند و خیلی کم پیش‌آمده که استخدام معلولان را داشته باشیم.
وی بابیان اینکه هم‌اکنون این باور را در میان معلولان ایجاد کرده‌ایم و خودشان هم اشراف به توانمندی خودشان دارند، ولی توانمندی زمانی به ظهور و بروز می‌رسد که فرهنگ‌سازی شده و موانع از بین رفته باشد، تصریح کرد: حتی نتوانسته‌ایم فضا را برای تردد معلولان مناسب‌سازی کنیم و کماکان خواسته‌های معلولان به قوت خود باقی است.
این کارشناس مسئول دفتر اشتغال و کارآفرینی اداره کل بهزیستی اصفهان از فراهم کردن زمینه مشارکت خیرین برای اشتغال معلولان خبر داد و گفت: خیرین می‌توانند به‌عنوان ابزارهای مؤثری برای توانمندسازی جامعه هدف وارد میدان شده و این فرهنگ را در جامعه بسط و گسترش دهند.
وی در بخش پایانی سخنانش تاکید کرد: تاکنون راجع به اشتغال معلولان زیاد صحبت شده، ولی تا فضای کسب‌وکار بهبود پیدا نکند، تا زمانی که از توانایی معلولان حمایت نشود، اعتبارات لازم را نداشته باشیم و قوانین به‌طور کامل اجرا نشود، کاری از پیش نمی‌بریم. در یک‌کلام تا وحدت جمعی نباشد نمی‌توانیم به اهداف خود در راستای اشتغال معلولان دست‌یابیم.
منبع : ایسنا