عرضه نرم‌افزار توان‌یاب برای ارائه خدمات از راه دور

دکتر حمیدرضا خانکه در نشست خبری امروز دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی در پاسخ به ایسنا در خصوص دستاوردهای پژوهشی و فناورانه دانشگاه برای افراد با نیازهای ویژه در دوران کرونا افزود: خدمات از راه دور این دانشگاه برای توانبخشی جسمی، روانی و ... در بیمارستان‌های رفیده، رازی و به خصوص مرکز اسما در حال فعالیت است و به صورت عمومی اعلام شده و آماده خدمت‌رسانی به افراد نیازمند خدمات توانبخشی به خصوص کودکان است. 

وی ادامه داد: استخراج درس‌آموخته‌های کرونا در این دانشگاه انجام شده و در قالب خلاصه نتیجه به مسئولین ارائه شده است. در حوزه سالمندی و مشکلات کرونا در دوره سالمندی مطالعات زیادی انجام شده و در حال بررسی است. در مورد توانبخشی نیز همکاران ما خیلی کار انجام دادند و دو یا سه پروتکل ملی استخراج شده و در اختیار مسئولین قرار گرفته است و به ستاد کرونا ارسال شده است.

خانکه تصریح کرد: خدمات توانبخشی از راه دور را شروع کردیم و یک نرم‌افزار توان‌یاب نیز به این منظور آماده کردیم.

وی ادامه داد: همچنین بسته‌های خدمات توانبخشی به مسئولان طرح شهید سلیمانی ارائه شده و آماده خدمت‌رسانی به افراد جامعه به خصوص افراد بهبود یافته هستیم.  

خانکه درمورد آمار بالای افراد نیازمند به خدمات توانبخشی گفت: بر اساس مطالعات انجام شده یک سوم مردم دنیا یعنی حدود دو میلیارد نفر نیاز به خدمات توانبخشی دارند. ۱۰ درصد از مردم دچار معلولیت هستند و قادر به زندگی به صورت تنها نیستند. همچنین جمعیت سالمند نیز در دنیا و در ایران در حال افزایش است. به همین خاطر باید رویکرد جدیدی در مورد خدمات توانبخشی اتخاذ شود. این خدمات باید به سمتی برود که فرد دچار محدودیت قادر باشد به تنهایی زندگی کند.

وی تصریح کرد: آخرین مطالعه‌ای که سال جاری در مجله لنست منتشر شده است، نشان داده که ۳۰ درصد مردم دنیا نیاز به خدمات توانبخشی دارند. در جامعه ما سرعت پیری بالاتر از کشورهای دیگر است و نسل جوان ما در حال کاهش است. این نشان می‌دهد که خدمات توانبخشی کمک می‌کند که مردم به توانمندی‌های قبل از مشکلاتشان برگردند و همچنین برای این‌که افراد به زندگی مستقل با کرامت برگردند، ضرورت دارد.

وی ادامه داد: در کشورهای توسعه‌یافته بخشی از منابع خود را به خدماتی مثل سالم‌سازی یا سازگارسازی محیط با افراد معلول اختصاص می‌دهند. محیط زندگی باید به گونه‌ای باشد که افرادی که دارای محدودیت هستند، بتوانند به صورت مستقل زندگی مشابه دیگر افراد داشته باشند. هم سالمندان و هم افراد ناتوان بتوانند در جامعه حضور داشته باشند و گوشه‌گیر و منزوی نشوند. توانبخشی بیشتر از علم یک فلسفه است. ارزش‌هایی باید حاکم بر جامعه باشد تا شرایط برای زندگی این افراد فراهم باشد.

رئیس دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی در خصوص فقر تخت توانبخشی در کشور گفت: در دنیا رویکرد ادغام خدمات توانبخشی در نظام درمان وجود دارد و برای مثال ۱۰ درصد از خدمات بیمارستان‌ها به خدمات توانبخشی اختصاص داده می‌شود. چون افرادی به صورت طولانی‌مدت به این خدمات نیاز خواهند داشت و این خدمات باید ادامه‌دار باشد. در بیمارستان‌های توانبخشی ما متوسط بستری افراد ۶۰ روز است. با توجه به سالمند شدن جمعیت کشور در آینده حدود ۲۴ میلیون نفر نیازمند به این خدمات خواهیم داشت. این در حالی است که در حال حاضر از نظر تخت‌های توانبخشی در مقایسه با دنیا فقیر هستیم. مشاهده می‌شود که توجه به سنجه‌های عفونی در بخش‌های بیمارستان‌ها، توسعه یافته است ولی در مورد خدمات توانبخشی خیلی کم توان هستند.

خانکه یادآور شد: به ازای هر هزار نفر در کشور حدود ۱.۲ تا ۱.۴ تخت در کشور وجود دارد که این عدد نسبت به کشورهای منطقه عدد پایینی است؛ ولی در مورد خدمات توانبخشی ما فقط یک بیمارستان توانبخشی داریم؛ یعنی به ازای هر یک میلیون نفر یک تخت است. این اختلاف بسیار فاحش است، در حالی که یک سوم مردم دنیا نیاز به خدمات توانبخشی دارند.

مشکلات نظام سلامت در بخش خدمات توانبخشی

رییس دانشگاه علوم بهزیستی با اشاره به مشکلات بخش توانبخشی در کشور گفت: یکی از مشکلات این است که در نظام سلامت متولی مشخصی برای توانبخشی تعیین نکردیم. در حوزه بهداشت، معاونت بهداشت و در حوزه درمان معاونت درمان داریم، ولی در حوزه توانبخشی متولی تعیین‌شده‌ای وجود ندارد. تا زمانی که در ساختار نظام سلامت متولی مشخصی وجود نداشته باشد، این خدمات در اولویت قرار نمی‌گیرند.

خانکه ادامه داد: متولی مشخصی برای سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، اعتبار بخشی و خدمات توانبخشی مشخص نشده است. وزیر بهداشت نظر مساعد و مثبتی در این خصوص دارند و به نظر اتفاقات بهتری را در این دوره تجربه خواهیم کرد.

حداقل پنج درصد از مبتلایان به کووید 19 نیاز به خدمات توانبخشی اسکلتی و روان دارند

وی به نیازهای بهبودیافتگان کرونا به خدمات توانبخشی اشاره کرد و گفت: بررسی‌ها نشان داده که حداقل پنج درصد از افرادی که مبتلا به کووید 19 می‌شوند، نیاز به خدمات توانبخشی اسکلتی و روان دارند، ولی در خصوص این نیاز اطلاعی ندارند و اقدامی برای آن انجام نمی‌دهند.

خانکه با بیان اینکه خدمات توانبخشی خدمات گرانی است و در دسترس همه مردم قرار ندارند، گفت: تصور اشتباهی که وجود دارد، این است که این خدمات برای افراد محدودی است و دیگر افراد نیازی به این خدمات ندارند. بنابراین گسترش این خدمات بیشتر در کلان‌شهرها بوده و شهرهای کم‌برخوردار و روستاها از این خدمات محروم هستند. با ادغام این خدمات در نظام بهداشتی امیدواریم مردم روستاها و شهرهای دورتر بتوانند از این خدمات استفاده کنند و حداقل بتوانیم در غربال‌گری‌های اولیه و ارجاع به موقع موفق‌تر عمل‌کنیم و هزینه‌های سلامت و بیمه را کاهش دهیم. وقتی امکانات در دسترس نباشد، بیماری و محدودیت‌ها مزمن‌تر و شدیدتر می‌شود و مراجعه به مراکز درمانی بیشتر می‌شود. بنابراین باید خدمات توانبخشی اولیه در نظام شبکه ادغام شود.

وی ادامه داد: بحث بعدی مشکل بیماری‌های مزمن و بیماری‌های غیر عفونی است که بسیار گسترده هستند. افرادی که برای مشکلاتی مثل سکته قلبی، سکته مغزی، دیابت، نارسایی کلیه و ... خدمات درمانی را در بیمارستان دریافت می‌کنند، پس از مرخص شدن از بیمارستان، برنامه خاصی برای دریافت خدمات توانبخشی برای آنها نداریم تا شرایطی مهیا کنیم که فرد بتواند کیفیت زندگی بهتری داشته باشد و به جامعه برگردد. برای مثال فردی که دچار سکته مغزی می‌شود و دچار فلج در نیمی از بدن یا تمام بدن می‌شود، محدودیت‌های پیدا می‌کند و چون خدماتی نمی‌گیرد، این مسئله بار زیادی به خانواده تحمیل می‌کند و گاهی اوقات خانواده‌ها توان نگهداری آن‌ها را ندارند.

اقدامات دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی در زمان همه‌گیری کرونا

رییس دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی گفت: این دانشگاه خدماتی را در مورد کرونا شروع کرده است. علاوه بر اینکه بسیاری از مردم درگیر بیماری هستند، برخی از بیماری بهبود پیدا کردند و برخی عزیزانی را از دست‌داده‌اند. اخیرا طرح شهید سلیمانی در کشور آغاز شده و در حال فعالیت برای شناسایی و قرنطینه افراد هستند.

وی ادامه داد: قسمت مغفول این طرح توجه به سلامت روان بوده است. نخبگان دانشگاه با مدیریت کدخدایی مدیر گروه روان‌شناسی، بسته‌ای به عنوان "بسته سلامت روان" تدوین کردند و این بسته را به ستاد مرکزی طرح شهید سلیمانی فرستادیم و اعلام آمادگی کردیم که قادر هستیم خدمات سلامت روان را برای گروه‌های مختلف ارائه دهیم. گروه‌هایی که بیماری روانی داشتند و مبتلا به کرونا شدند، گروه‌هایی که در اثر کرونا، دچار مشکلات روانی شدند، گروه‌هایی که عزیزی را از دست دادند، ارائه دهندگان خدمات و همچنین گروه‌هایی که نیاز به قرنطینه طولانی مدت دارند.

رییس دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی افزود: در بیمارستان رازی یک بخش با حدود ۸۰ تخت را به افراد پُست کرونایی که نیاز به خدمات روانی دارند، اختصاص دادیم. در بیمارستان یکصد تختخوابی رفیده هم یک بخش برای خدمات توانبخشی اعصاب آماده کردیم و دو بیمارستان ما برای ارائه این خدمات آماده هستند. همچنین برای مشارکت در سامانه ۴۰۳۰ و مداخلات از این طریق نیز اعلام آمادگی کردیم.

خانکه در پاسخ به سوالی در مورد میزان ابتلای افراد دچار معلولیت و محدودیت به بیماری کرونا، گفت: متاسفانه در این خصوص مطالعه‌ای انجام نشده و خیلی یافته‌های علمی منتشر نشده است. البته این یکی از نشانه‌های مظلومیت معلولین است که مطالعاتی به صورت متمرکز در مورد کرونا برای این افراد انجام نشده است. دانشگاه ما فعالیت‌ها در این مورد را آغاز کرده است.

منبع:  ایسنا