پس از سال ها انتظار عملیات ساماندهی زیرساخت‌ها و برآورد هزینه‌ها و اصلاح خیابان فردوسی برای تبدیل به پیاده راه از سوی دستگاه‌های اجرایی خدمات رسان از اردیبهشت امسال کلید خورد که این طرح با چالش های زیادی از سوی مردم و به ویژه دست فروشان خیابان فردوسی مواجه شد.
خیابان فردوسی، از قدیمی ترین و اصلی ترین معابر شهری سنندج است که در بافت مرکزی شهر قرار دارد و به لحاظ کارکرد تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی اهمیت ویژه ای در سنندج پیدا کرده و یادآور خاطرات زیادی برای شهروندان است.
این خیابان در طول تاریخ دچار تحولات زیادی شده و به واسطه اهمیتی که در شهر پیدا کرده، دست خوش تغییرات و نابه سامانی های زیادی شده که طی چند سال اخیر به گرهی کور در مرکز شهر تبدیل شده بود.
در پی افزایش اعتراضات تجمعی دست فروشان این خیابان برای اجرای طرح مهم پیاده راه فردوسی در سنندج، میزگردی تخصصی با مسئولان مربوطه برگزار کرده و پیگیر ماجرا شده است که مشروح آن را در دو قسمت منتشر می کند، قسمت اول شامل سیر تحولات تاریخی و نحوه شکل گیری خیابان فردوسی در شهر سنندج است.
مصطفی رضایی در میزگرد "پیاده راه فردوسی فرصت ها و چالش ها"، با اشاره به اهمیت عرصه های عمومی در بافت شهری اظهار کرد: متاسفانه سنندج به دلیل شرایط توپوگرافی خاص و کمبود زمینی که دارد، تقریبا فاقد عرصه های اجتماع پذیر است.
وی افزود: در سنندج عموما از آبیدر به عنوان عرصه اجتماعی یاد می شود که در حقیقت این کوه عرصه اجتماعی محسوب نمی شود، بلکه پارک جنگلی و محل تفریح برای افراد خاص است؛ به این معنی که گاهی افراد معلول و یا زنان سرپرست خانوار در هر ساعت از شبانه روز نمی توانند از آن بهره ببرند، در حالی که فضاهای شهری باید طبق استانداردهای جهانی برای اقشار خاص جامعه از جمله زنان و کودکان قابلیت بهره برداری داشته باشد؛ این امر نکته ای مشکل ساز در حوزه کیفیت شهری سنندج است.
سرپرست معاونت مسکن و بازآفرینی شهری اداره کل راه و شهرسازی کردستان، با اشاره به حفظ و احیای بافت تاریخی و ارزشمند شهر سنندج بیان کرد: متاسفانه اکنون در سنندج، دست اندازی هایی که به بافت تاریخی شده است هویت آن را از بین برده و اولین مداخلات در این حوزه در بازار آصف سنندج نمایان است به طوری که موجب شده رونق این بازار به نصف برسد و هر روز نیز کم تر شود، این امر برای لنگرگاه بافت تاریخی و هویت یک شهر مسئله بسیار مهمی است و نسل جدید را با بافت تاریخی شهر بیگانه می کند.
وی با بیان اینکه نسل جوان ما آشنایی زیادی با بافت تاریخی شهر ندارند و در برخی محلات قدیمی شهر قدمی هم بر نداشته اند و این امر را حتی در مدیران می توان مشاهده کرد، ادامه داد: متاسفانه هنوز نتوانسته ایم بافت تاریخی و هویت شهر را به عنوان یک محصول به نسل جوان عرضه کنیم، در حالی کشورهای همسایه ما از پتانسیل های تاریخی خود کسب درآمد می کنند؛ به طور مثال کوچه های دو سه متری در ترکیه و استانبول به عنوان کافه و محل کسب درآمد استفاده می شود در حالی که این کوچه ها در سنندج به عنوان محل ضد اجتماعی نگریسته می شود.
رضایی به ویژگی های خیابان فردوسی سنندج اشاره کرد و افزود: خیابان فردوسی حاصل اولین مداخلات شهری حوزه شهرسازی در سنندج بوده که در اوایل دوره پهلوی شکل گرفته است، همچنین مرکز شهر و بازار آصف، میدان آب و چهار خیابان منقطع که به آن وصل است اولین مفاهیم شهرسازی مدرن را در سنندج شکل داده اند.
به گفته وی، با نگاهی به توسعه شهری در سنندج، مشخص می شود که طی تغییراتی از عصر پهلوی به بعد، خیابان فردوسی مهم ترین خیابان شهر شده است؛ یک محور تجاری قوی با پاساژ های متعدد و ساختمان های ادارای مهم و بازار به عنوان عرصه فرهنگی، کتابخانه، مسجد، مراکز خدماتی متعدد، سالن سینما و غیره در این خیابان وجود دارد.
سرپرست معاونت مسکن و بازآفرینی شهری اداره کل راه و شهرسازی کردستان تصریح کرد: اکنون مشاهده می شود که نوع بارگذاری زمانی در این محور به شدت اشتباه است و این خیابان روزانه پنج ساعت کار می کند و خیابان کاملا مرده است و حتی کاربردهای غیر تجاری نیز در همین ساعات بازخورد دارند و به نحوی همزمانی بهره برداری کاربری در این خیابان پیش آمده است.
وی افزود: در کنار ساختاری که از دهه چهل شکل گرفته، عوامل دیگری از جمله تاسیساتی که در زیر این خیابان وجود دارد، شبکه فاضلاب غیر اصولی که موجب ایجاد بوی بد در تابستان می شود و همچنین ایجاد پدیده دست فروشی از سال 70 به بعد مشکلات این خیابان را بیشتر کرده است.
رضایی با اشاره به اینکه سال های سال هیچ کدام از مدیران اقدام مناسبی برای این مجموعه عجیب کالبدی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را انجان نداده اند عنوان کرد: قرار گیری این مجموعه از مشکلات در کنار هم ساماندهی خیابان فردوسی را ضروری کرده است که مطابق مطالبات در حال انجام است.
غریب سجادی، رییس شورای شهر سنندج در ادامه این میزگرد، با اشاره به اهمیت و ضرورت اجرای طرح پیاده راه فردوسی گفت: اساسا در سیر تاریخ زندگی بشر دیده می شود که انسان ابتدا کوچ نشین بوده و در مرور زمان به یکجانشینی که نیازهای خاصی از جمله ایجاد تحول برای آسایش را به وجود آورده، قناعت کرده است.
وی اظهار کرد: در شکل گیری تفکر مدرن، ایجاد آسایش برای زندگی و امرار معاش شدت گرفت با این موضوع که انسان باید به وسیله ابزارها در آسایش خود مداخله کند؛ بر همین اساس فلسفه بسیاری از خیابان ها در اصل برای خدمت به بشر بوده است، اما با گذشت زمان و با افزایش تردد در خیابان ها انسان به این قناعت رسید که نگاه ماشین محور به زندگی داشته باشد که با تاکید بر فراموشی انسان شکل گرفته است و نتیجه آن اکنون ایجاد مسیرهایی با خروجی انسان محور با هدف افزایش تعاملات انسانی شده است.
به گفته رییس شورای شهر سنندج، در یونان باستان مکان های عمومی برای تعاملات بشری زیاد بوده است و اکنون در شهرسازی جدید یکی از پیشنهادات برای افزایش تعاملات بشری بهره برداری از مکان هایی است که دارای پتانسیل هستند.
وی ادامه داد: خیابان فردوسی یکی از پر جمعیت ترین خیابان های سنندج است که در چند سال اخیر با توجه به حجم بالای ترافیکی، عملا تردد ماشین در آن نا ممکن بود؛ لذا با توجه به این فاکتورها می توان گفت، انتخاب خیابان فردوسی برای ایجاد پیاده راه فردسی یک انتخاب درست بوده است که در آینده می تواند تعاملات اجتماعی را افزایش دهد.
سجادی بیان کرد: طبیعی است، اقدام بزرگی همچون پیاده راه فردوسی حساسیت زیادی ایجاد کند، اما وضعیت امروز خیابان فردوسی با وضعیت چند ماه قبل قابل قیاس نیست و با توجه به حجم بالای ترافیک انسانی، ماشینی، حضور بیش از اندازه دست فروشان و بی نظمی های زیادی که به وجود آمده بود می توان گفت که اکنون این پیاده راه به یک مکان شهری منظم تبدیل شده است و می تواند بخشی از هویت جدید شهری محسوب شود.
لقمان حیدری، معاون خدمات شهری شهرداری سنندج اظهار کرد: پیاده راه فردوسی در گذشته به صورت معبر بوده و از زمان تاسیس تا کنون، نقطه تحول شهری بوده است و اکنون با احداث این پیاده راه نقطه تحول دیگری به لحاظ اقتصادی، فرهنگی، بهداشتی و اجتماعی ایجاد شده است.
وی افزود: اجرای طرح پیاده راه فردوسی بر اساس نیاز جامعه شهری صورت گرفته است با این بیان که، اکنون در تمام کشورهای دنیا فضایی برای تامین مراودات اجتماعی آسان و برآورده کردن مایحتاج روزانه مردم اختصاص می یابد و در راستای احیا کردن بیشتر آن تدابیری برای جذب گردشگر اندیشیده می شود.
به گفته معاون خدمات شهری شهرداری سنندج، یکی از پتانسیل های استان کردستان جذب گردشگر به واسطه فرهنگ مهمان نوازی آن است که در این زمینه اقداماتی صورت گرفته و تحقق این امر در خیابان فردوسی موجب رونق اقتصادی در سنندج می شود.
به گفته وی، حرکت به سمت مدرنیته و ایجاد تحول، با چالش ها و نیازهایی همراه است که در این زمینه مدیران باید بتوانند طبق خواسته های مردم خدماتی ارائه دهند.
حیدری عنوان کرد: پدیده دستفروشی در شهر سنندج یکی از مبناهای قضاوت مردم در طول سالیان مختلف بوده است؛ طبق مطالعات مشخص شده که فقط سه درصد این قشر در خیابان فردوسی، دست فروش واقعی بوده و ما باقی بساط گستر هستند، پدیده دست فروشی صرف به معنی این است که فرد وسایل قابل فروش خود را بالای دست گذاشته و در عین حرکت آن را بفروشد، اما متاسفانه در طول زمان این شکل دهی عرصه محصولات تغییر کرده و به بساط گستری مبدل شده است.
وی بیان کرد: شهر سنندج در حال حاضر به شدت با پدیده دست فروشی مواجه است و موجب شده که سوال "چرا پدیده دست فروشی در سنندج رها شده است" به اولین خواسته مدیران شهری تبدیل شود.
این مقام مسئول در شهرداری، افزود: متاسفانه در رابطه با پدیده دست فروشی خیابان فردوسی سنندج در مقاطعی، مدیران وقت، اقدامی نکرده اند و این پدیده دست خوش فراموشی شده است، سپس اقداماتی هم که انجام شد، جانمایی مکان هایی در سطح شهر بود که باز هم این اقدام موجب ایجاد جاذبه برای افزایش این پدیده شد.
وی با بیان اینکه جابه جایی های متعدد چرخه مدیریت در شهرداری سنندج باعث ضعف اقدامات در این زمینه شد، تصریح کرد: بر همین اساس همسو کردن خواسته مدیران با نیازهای دستفروشان زمان بر شده است.
حیدری ادامه داد: اکنون در مدیریت این دوره، نگاه صرف به احیا کردن اقدامات عمرانی در سطح محلات و شهر است که حتی موجب افزایش ایجاد اشتغال در سنندج شده است به طوری که دربخش عمرانی اجرای طرح پیاده راه فردوسی با کمبود نیروی کار هم مواجه شدیم.
به گفته وی مردم بر این باورند که پدیده دستفروشی حاصل ضعف مدیران و بیکاری است، اما متاسفانه ارزیابی ها نشان داد که افرادی که در خیابان فردوسی مشغول به دستفروشی بودند نتوانستند در ایجاد این پیاده راه کمک کنند و به ناچار مجبور به استفاده از نیروی کارگری شهرهای دیگر شدیم.
معاون خدمات شهری شهرداری سنندج با اشاره به اینکه شهرداری مجبور است برای اینکه شهر را کنترل کند یکسری قوانین را اجرا کند یادآور شد: بند دوم ماده 55 قانون شهرداری ها به ساماندهی دست فروشان شهری اشاره دارد و که شهرداری موظف است که هر گونه سد معبر را جمع آوری کند، این قانون مربوط به زمان های قدیم است و طی آن نیروهای انتظامی در شهرداری بوده اند، اما به تناسب تغییراتی که صورت گرفت اکنون نیروهای شهرداری ذابط قضایی ندارند و اکنون با جلسات مشترک با دستگاه های قضایی این قضیه صورت می گیرد.
منبع: ایسنا