گروه استان‌ها - محمد حسین عابدی*: استان سمنان هشت شهرستان و ۲۰ شهر دارد اما در آخرین شاخص مناسب سازی شهری بین ۳۱ استان کشور به لحاظ شاخص‌های مورد نیاز معلولان اعم از نابینایان و افرادی که از صندلی چرخ دار استفاده می‌کنند، حتی سالمندان رتبه متوسط یازدهم را به خود اختصاص داده است.
این رتبه در سال جاری با راه اندازی اتوبوس مخصوص معلولان در شاهرود و همچنین امکان زیرساختی برای دسترسی معلولان به مینی‌بوس های شهری در سمنان، کمی بهبود پیدا کرد اما در بخش‌های زیرساختی متأسفانه هنوز گام‌های اساسی باید برداشت.
شرایط برای سالمندان هم مناسب نیست
رعایت و پای بندی به اجرای مناسب سازی اماکن و فضاهای عمومی از سوی شهرداری‌های استان سمنان موضوعی است که بارها از سوی مردم، سازمان‌های مردم نهاد و حتی مسئولان استان سمنان به آن اشاره می‌شود تا زمینه ساز حضور افراد دارای شرایط ویژه حتی سالمندان در جامعه شود اما علی رغم تلاش‌های صورت گرفته طی سال‌های اخیر به موفقیتی نرسیده‌ایم، برای مثال حتی یک پل عابر پیاده که معلولان استفاده کنند در کل استان سمنان وجود ندارد.
اصول و ضوابط مناسب سازی از سوی اعضای ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب سازی مطرح می‌شود اما غالباً در زمینه صورتجلسه های اداری می‌ماند و در واقع علی رغم تمام تلاش‌های بهزیستی بازهم ضمانت اجرا و الزام ندارد در نتیجه به نظر می‌رسد استانداری سمنان می‌تواند با ایجاد یک کارگروه شامل بهزیستی، رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی و شهرداری دست کم در بخش ضمانت اجرای مصوبات شورای مناسب سازی مبادرت ورزد.
چندی پیش رئیس دانشگاه علوم پزشکی شاهرود در دیدار با خبرنگاران اذعان داشت که سالمندی مشکل بزرگی برای استان سمنان طی سال‌های آتی خواهد بود چرا که همین حالا هم میانگین سنی و میزان سالمندی در این استان بیش از دیگر نقاط کشور است در نتیجه مناسب سازی نه تنها یک الزام برای استفاده از اماکن بلکه یک اجبار برای سال‌های آینده استان سمنان محسوب می‌شود.
نیاز به زیرساخت‌های ویژه
با حضور میدانی در بسیاری ادارات که سالمندان باید به صورت ماهانه دست کم یک بار به آنها تردد داشته باشند مانند تأمین اجتماعی، بانک‌ها، دفاتر پیشخوان و کانون‌های بازنشستگان و… خواهیم دید که حتی رمپ های مخصوص صندلی چرخ دار یا مسیرهای بدون پله برای کسانی که مشکلات زانو دارند، در آنها وجود ندارد به عبارت دیگر ما حتی نتوانسته‌ایم مراکزی که بیشتر مورد مراجعه سالمندان بوده را مناسب سازی کنیم.
در زمینه مناسب سازی معابر و فضاهای شهری چند نکته حائز اهمیت است که در ادامه مختصراً به آنها اشاره خواهیم کرد:
یک: فرهنگ مناسب سازی؛ در واقع مناسب سازی مجموعه عوامل فیزیکی برای ارتقای توان بهره‌گیری معلولان و سالمندان و افراد کم توان از همه زیرساخت‌های شهری از تفریحگاه تا حمل و نقل و… است اما در معنای گسترده‌تر، مناسب سازی نیازمند یک بستر و بالین به مثابه فرهنگ است که بتواند جامعه را هم از لحاظ فیزیکی و هم از لحاظ معنوی آماده حضور و مشارکت بیشتر معلولان و سالمندان کند.
مناسب سازی از لحاظ فرهنگی یعنی شما بتوانید سطح فرهنگ جامعه را تا جایی بالا ببرید که نحوه تعامل معلولان و کم‌توانان در برخورد با تعاملات روزمره با کیفیت بهتری صورت گیرد از سوی دیگر این فرهنگ به ما کمک می‌کند که مردم نیز به درک بهتری از نیاز مناسب سازی بسترهای شهری برسند.
دو: مطالبه گری؛ وقتی به مناسب سازی بعد فرهنگی داده شد، نوبت آن است که مردم هم در آن مشارکت داشته باشند چرا که حالا با درک شرایط، می‌دانند که مناسب سازی یک اولویت و ضرورت برای قشر کثیری از مردم محسوب می‌شود پس این ماجرا به یک نوع مطالبه مردمی بدل می‌شود که سازمان‌های مردم نهاد، رسانه‌ها و افکار عمومی نسبت به آن واکنش نشان داده و بی تفاوت نمی‌مانند.
سه: ورود آگاهانه مسئولان؛ از دیگر مسائلی است که در مقوله مناسب سازی معابر شهری می‌بایست در کنار فرهنگ سازی و مطالبه گری قرار گیرد تا شاهد رقم خوردن مسائل مثبت در این زمینه باشیم اقدامی که با راه اندازی ناوگان حمل و نقل عمومی ویژه معلولان در استان سمنان توسط برخی شهرداری‌ها برای نخستین بار کلید خورده اما باید به مراتب بیشتر و در دیگر نقاط استان هم نمایان شود.
چهار: بوروکراسی؛ سیکل اداری نامه نگاری برای برگزاری نشست شورای مناسب سازی معابر آنقدر پیچیده است و تعداد دستگاه‌های عضو در آن آنقدر زیاد هستند که شاید در سال نتوان بیش از دو الی سه مورد این شورا را در استان سمنان و در شهرستان‌ها تشکیل داد از سوی دیگر بنیاد شهید، شهرداری، فرمانداری، بهزیستی و… اعضای این شورا هستند.
از سوی دیگر بخشی اعظمی از همین دستگاه‌ها همزمان عضو شورای ترافیک هم هستند به عبارت دیگر به موازات مناسب سازی شورای ترافیکی نیز وجود دارد که در آن برای خیابان‌ها تصمیم‌گیری می‌شود. این بوروکراسی سبب می‌شود تا در نشست شورای ترافیک خیابان‌ها برای ماشین‌ها طراحی شوند در شورای مناسب سازی همان خیابان‌ها برای مناسب سازی معابر ویژه معلولان! در نتیجه گاهی پیش می‌آید که شورای ترافیک یک مصوبه را می‌گذراند بدون اینکه در آن مناسب سازی معلولان لحاظ شود در نتیجه باید ده‌ها نامه میادله شود تا این مصوبات مجدداً در نشستی مطرح شوند.
پنج: درک متقابل و تشریک مساعی؛ نیاز جامعه معلول و سالمند در سراسر استان سمنان که قشر قابل توجهی نیز محسوب می‌شوند، درک متقابل از شرایط شأن است. چندی پیش یکی از معلولان که با صندلی چرخ دار تردد می‌کرد می‌پرسید آیا پیش آمده که فقط و فقط یک بار، آن هم در یک مسیر ۵۰ متری یک شهردار در استان سمنان بر روی صندلی چرخ دار نشسته و در هسته‌های مرکزی شهرهای استان تردد کند تا ببیند چه مشکلاتی داریم؟
یکی از مهمترین مشکلات معلولان که در گفتگو با آنها می‌توان دریافت این است که معابر در سطح استان سمنان همسطح نیستند و مدام پستی و بلندی و پلکان در آنها وجود دارد به عبارت دیگر شهرهای استان بر مبنای خودرو انسان‌های سالم طراحی شده و در آن معلولان جایگاهی ندارند لذا باید درک متقابلی از شرایط شأن داشت از سوی دیگر باید گفت هیچ معلولی در نشست‌های شورای مناسب سازی و نشست‌های مرتبط با این موضوع در فرمانداری‌های استان سمنان دعوت نمی‌شود تا از تجربیات خود بگوید.
شش: استفاده از فناوری؛ ششمین و آخرین موضوعی که در مقوله مناسب سازی زیرساخت‌های شهری می‌تواند مهم قلمداد شود استفاده از فناوری است برای مثال فناوری جک‌هایی که بتواند صندلی چرخ‌دار را به درون اتوبوس شرکت وارد حمل کند یا بالابرهایی که در مقابل ادارات و بانک‌ها و.. قرار داده شود تا معلولان بتوانند از آن بالا بیایند و کارهایشان را انجام دهند. عجیب اینکه عابر بانک مناسب سازی برای معلولان دارای صندلی چرخ دار در کل استان سمنان فقط سه دستگاه عنوان می‌شود که این یک موضوع بسیار غم انگیر است.
لذا امیدواریم بتوانیم شاهد طراحی اپلیکیشن‌هایی برای معلولان در هر شرایط و مکانی که هستند باشیم تا بتوانند از خدمت شهری در سطح استان سمنان بهره مند شوند در نهایت باید گفت مناسب سازی فضاهای شهری فقط به معلولان منتهی نمی‌شود بلکه سالمندان را نیز در بر خواهد گرفت، سالمندانی که نیاز به کمک دارند تا بتوانند مانند دیگران از همه ظرفیت‌ها بهره مند شوند و یادمان نرود که سالمندان فردا، همین مسئولانی هستند که امروز باید مناسب سازی شهری را مصوب کنند.
*خبرنگار حوزه اجتماعی استان سمنان
منبع: مهر