اشاره‌های بی‌صدا در جهانی پر از هیاهو

نیمروز یک روز از مهرماه است و خیابان‌ها در همزمانی با ساعت تعطیلی مدارس شلوغی دو چندانی به خود گرفته اند از ازدحام شهر که می گذری به محل گردهمایی ناشنوایان میرسی.

آرامش و سکوت بر سالن حکمفرماست نه اینکه سالن خالی باشد بلکه مهمانان که همه ناشنوا هستند با ایما و اشاره در حال صحبت و گفت و گوی با همدیگر هستند، کسی میان صحبت دیگری نمی پرد و در فضایی بی صدا، منظور همدیگر را می گیرند.

به مناسبت هفته ناشنوایان مترجم زبان اشاره آنها را جهت بیان دغدغه هایشان دعوت کرده است، با وجود هفته و روز جهانی ناشنوایان از ۲ الی ۸ مهرماه خبری از جشن برای این قشر نیست، اما همین مناسبت باعث شده تا همدیگر را ببینند و حال و هوای پر محبتی نسبت به هم نوع خود داشته باشند.

امیر ۲۰ ساله بعد از مرگ مادرش با خاله اش زندگی می کند و به علت نداشتن شرایط و زیر ساخت لازم در مدرسه استثنایی به ناچار ترک تحصیل می کند، سال ها تنهایی و در خانه ماندن بعد از مرگ مادر، شرایط روحی او را به انزوا کشانده و دچار افسردگی می شود تا جایی که خاله او نیز فکر می کنند توان نگهداری از امیر را ندارد و در دوراهی سپردن او به بهزیستی یا نگهداری نزد خود بلاتکلیف می ماند تا اینکه از طریق همسایه شان با مربی زبان اشاره شهر آشنا می شود.
امیر بعد از چند جلسه گفت و گو با مترجم زبان اشاره ناشنوایان با شرایط سخت گذشته اما رو به بهبود از خانه بیرون آمده و با داشتن روحیه بهتر برای تغییر ظاهر خود نسبت به موهای بلند و ژولیده ای که سال ها به حال خود رها کرده بود اقدام می‌کند و ظاهر مرتبی به خود گرفته است.

امیر به علت نبود مکانی ثابت جهت اجتماع این قشر و فاصله گرفتن طولانی مدت و ناخواسته با هم‌نوعان خود هنوز زبان اشاره را خوب نمی داند اما همین که در جمع افرادی مانند خود قرار گرفته به وضوح می توان احساس رضایت و شادی و نشاط را در او دید.

سبحان جوان خندان و شوخ طبع ناشنوا و ناگویای دیگری است که جمع شدن چند تن از ناشنوایان و کم شنوایان را به بهانه نشست خبری به مناسبت روز جهانی ناشنوایان را غنیمت شمرده است تا در کنار آن از مشکلات و سختی ها و همان روزمرگی های خود بگوید و اینکه چگونه گاه برای رساندن حرف خود به مردم به چالش کشانده می شود چرا که مردم زبان اشاره او را درک نمی کنند و در بهترین حالت او را بدون جواب رها می کنند و می روند.
سجان از مناسب سازی نشدن فضای شهری برای ناشنوایان و کم شنوایان سخن می گوید که چگونه به علت آسیب نظام آموزش استثنایی قادر به درک بیشتر کلمات جهت آزمون رانندگی نیست و بخاطر این موضوع چندین بار رد شده و جالب اینجاست برخی ها می گویند "شما را چه به ماشین سواری"!
سبحان می گوید: البته همیشه محترمانه ما را بی پاسخ نمی گذارند، گاه ما را مسخره می کنند و با عباراتی نامحترمانه جواب ما را می دهند، به ادارات هم که مراجعه می کنیم کسی حرف ما را متوجه نمی شود و اگر مترجم زبان اشاره چه در بهزیستی و چه در ادارات دیگر وجود داشت ما با مشکلاتی کمتری مواجه بودیم و حداقل می توانستیم با دیگران ارتباط برقرار کنیم اما این مهم باوجود جمعیت بیش از هزار نفری مددجویان ناشنوا و کم شنوا در اداره بهزیستی بروجرد که متولی این قشر هست، وجود ندارد.

وی ادامه داد: تنها می‌توانیم از مترجم زبان اشاره که تسلط علمی و تجربی داشته و به عنوان مشاور شورای شهر در حوزه ناشنوایان و کم شنوایان فعالیت می کند کمک بگیریم.
علی جوان ورزشکار ناشنوای دیگری است که می گوید در مواردی برای انتقال صحبت هایمان با مردم مطالب و خواسته هایمان روی کاغذ یا گوشی می نویسیم ولی همیشه در کوچه و خیابان این امکان فراهم نیست و ناگزیر ما به زبان خودمان که همان زبان اشاره است با مردم عادی صحبت می کنیم و مردم هم کمترین آشنایی به این زبان را دارند.
وی می گوید: استفاده از کلمات "کر و لال" آزار دهنده ترین عبارتی است که بطور مکرر از سوی مردم شنیده است و از این نوع مورد خطاب واقع شدن بارها و بارها به شدت رنجیده خاطر شده و نه تنها در تعامل با مردم پیام خود را نتوانسته انتقال دهد بلکه با این عبارت و یا با جملاتی همانند "ولم کن حوصله ندارم" مواجه شده است.

ضرورت مناسب سازی رسانه ها

مناسب سازی و تسهیل شرایط زندگی برای ناشنوایان بنا بر اظهار این قشر از جامعه در کمترین سطح قرار دارد و تا رسیدن به حد میانه ای از استانداردهای لازم راه زیادی در پیش است، علی در مورد مشکلات مرتبط با زبان اشاره به یکسان نبودن این زبان در آموزش های قدیم و جدید اشاره می کند و می گوید: بسیاری از ما زبان اشاره ای که در تلوزیون هم استفاده می شود را متوجه نمی شویم چون آن زبان رسمی اشاره است که چند سالی اموزش آن شروع شده است و بیشتر ناشنوایان و کم شنوایان آن را متوجه نمی شوند.
این جوان ورزشکار دارنده مقام دوم کشوری در رشته کشتی ناشنوایان با تاکید بر ضرورت مناسب سازی برای ناشنوایان گفت: برخی از انجمن ها که افراد ناشنوا، کم شنوا و کدا(پدر و مادرشان ناشنوا یا کم شنوا)هستند در تهیه فیلم و سریال برای ناشنوایان اقدام به مناسب سازی کرده اند که ما می بایست با صرف هزینه های مداوم جهت خرید اینترنت آنها را تماشا کنیم.

معصومه ناشنوای دیگری است که از مشکلات افراد متاهل ناشنوا می گوید و اینکه نداشتن یک شغل و منبع درآمد ثابت به زوجین ناشنوا محدودیت های بیشتری می دهد و بیشتر مجبور هستند در کنار خانواده های خود زندگی کنند و همین امر آغازی برای دخالت ها و تنش های خانوادگی می شود.
این بانوی ناشنوا می گوید: ناشنوایان متاهل و مجرد دارای درک، فهم و شعور هستند و نبود آموزش های صحیح و کمبود زیر ساخت های لازم بزرگترین آسیبی هست که به زندگی ما می زند و متاسفانه برخی از خانواده های زوجین تصور ناصحیحی از این قشر دارند به حدی که با دخالت های خود زمینه سلب استقلال ما را در تصمیم گیری ها ایجاد می کنند که نتیجه آن با مشکلات فراوانی روبرو شده که حتی کار به دادگاه هم کشانده می شود.

قاسم مرد میانسال ناشنوای دیگری است که در کنار هم نوع خود در نشست خبری بنام سجاد حضور دارد که به تازگی از همسر خود جدا شده و می گویند: مشاوره های لازم چه پیش از ازدواج و چه بعد از ازدواج برای افراد ناشنوا و زوجین ناشنوا باید برگزار شود این مسئله مهم بسیاری از مشکلات این افراد را با مشاوره همراه با مناسب سازی رفع خواهد کرد.
محسن کشتکار مترجم زبان اشاره ایرانی، مدافع حقوق ناشنوایان و کم شنوایان و فعال اجتماعی در حوزه ناشنویان می گوید: مشکل اساسی ناشنوایان و کم شنوایان مربوط به وجود نداشتن مترجم زبان اشاره تجربی و علمی و دارای تسلط در بدنه اداره بهزیستی است که باید با تمام فنون این زبان تخصصی و دشوار آشنا باشد تا بتواند جوابگوی جمعیت بیش از جمعیت هزار نفری این قشر باشد اما متاسفانه این نیاز اولیه و بسیار مهم ناشنوایان حتی در بهزیستی هم رفع نشده است.

وی که مشاور شورای شهر در حوزه ناشنوایان است می گوید: ناشنوایان آموزش پذیری خوبی دارند اما باید از افرادی که به خوبی با زبان اشاره آشنایی دارند بهره گرفت تا مفاهیم به درستی به آنها انتقال داده شود این در حالیست که بسیاری از معلمان و افرادی که مرتبط با امور ناشنوایان هستند به زبان اشاره تسلط کافی ندارند.

کارشناس خبره زبان اشاره دادگستری در ادوار گذشته افزود: در حوزه دادگستری و دادسرا و شوراهای حل اختلاف بهتر است اداره بهزیستی یک بار و برای همیشه با دادگستری مکاتبه ای داشته باشد تا باتوجه به ناشنوا و کم شنواهای ارباب رجوع، مترجم موثق و مورد تایید بهزیستی او را همراهی کند.

کشتکار نماینده معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی بروجرد در امور پیشگیری حوزه ناشنوایان و کم شنوایان افزود: متاسفانه برخی از افراد سود جو از این قشر در جهت استفاده ابزاری و بهرمندی از مقاصد خود برای رسیدن به منافع خود بهره می برند که جرم و اقدام عمل انجام شده گریبان گیر این قشر شده که این مهم در جلسه ای با حمایت های معاونت محترم اجتماعی فرماندهی انتظامی ارزیابی و سازوکار پیشگیری مهیا شده است.

وی با تاکید بر مشکل اشتغال ناشنوایان و چالش های تصویب برخی قوانین با شرط برگزاری آزمون برای جذب ناشنوایان در استخدام ها گفت: در بستر اشتغال بخش های خصوصی نیز متاسفانه برخی از کارفرمایان از جذب این افراد امتناع ورزیده و براین باورند که ناشنوایان قادر به انجام کار محوله نخواهند بود.

کشتکار افزود: این در حالیست که چنین تصوری غلط است و باتوجه به پیگیری های صورت گرفته ای که با تعامل ریاست شورای اسلامی شهر، مدیرعامل سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری و مدیریت بخش خصوصی زمینه اشتغال بیش از ۱۰ نفر از ناشنوایان فراهم شد.

وی با تاکید بر اینکه تعامل، ارتباط، استقلال بخشی به ناشنوایان تاثیر مستقیمی در روحیه و اعتماد به نفس آنها دارد، گفت: سالهاست که باتوجه مشکلات خاص و حاد این عزیزان بدنبال فراهم کردن تهیه زمین برای ناشنوایان و کم شنوایانی هستم و امیدوارم بتوانم شاهد ساخت این مکان باشم، اما تا این لحظه موفق نشدم بنابراین به احترام این قشر دست یاری به سوی خیرین مادی و معنوی دراز می کنم تا شرایط دشوار این قشر فراموش شده را درک و درجهت تامین هزینه یا وقف زمین برای ناشنوایان و کم شنوایان برای باقیات و صالحات خود و خانواده محترمشان اقدام نمایند.

هزار ناشنوا تحت پوشش بهزیستی قرار دارند

بنا بر گفته رییس اداره بهزیستی بروجرد هزار مددجوی ناشنوا و کم شنوا از خدمات این نهاد حمایتی بهره مند هستند که وسایل و تجهیزات توان بخشی مورد نیاز همچون سمعک را دریافت می کنند.

کرم رضا پیردایه : ۲ هزار و ۱۰۵ نوزاد این شهرستان ۶ماهه نخست سال جاری غربالگری شنوایی شدند که از این تعداد ۴۸ نوزاد مشکوک به مشکلات مرتبط با شنوایی شناسایی و به پزشک متخصص ارجاع شدند.از ابتدای سال جاری تا کنون از بین نوزادان مشکوک به مشکلات شنوایی که به منظور بررسی‌های بیشتر به پزشک متخصص ارجاع داده شدند چهار نوزاد به مشکل ناشنوایی و کم شنوایی مبتلا بودند.

رییس بهزیستی بروجرد یادآور شد: طرح غربالگری شنوایی در همه نوزادان تازه متولد شده در همان سه روز نخست تولد انجام می‌شود که در صورت تشخیص ناشنوایی، کاشت حلزون باید صورت گیرد و در صورت تشخیص کم شنوایی نیز باید اقدامات توانبخشی مرتبط به موقع انجام شود.

پیردایه با اشاره به بهره مندی ۹۴ نفر از معلولان ناشنوا و کم شنوا از وسایل توانبخشی نظیر سمعک و باطری سمعک اضافه کرد: مددجویان ناشنوای دانش آموز در حال تحصیل از نظر ارائه خدمات توانبخشی اولویت بیشتری دارند.

وی با اشاره به ارائه خدمات شنوایی شناسی بیان کرد: این خدمات توسط کارشناس شنوایی سنجی و انجام مشاوره به خانواده در زمینه درمان ناشنوایی، پرداخت کمک هزینه کاشت حلزون برای دانش آموزان، پرداخت کمک هزینه تحصیلی و دانشجویی به مددجویان خفیف تا خیلی شدید، استفاده از قوانین معافیت سربازی از محل ماده ۶ و ۴۴ برای ناشنوایان شدید و خیلی شدید و معرفی سربازان معلول ناشنوا از طبقه خفیف تا خیلی شدید جهت دریافت معافیت یا معاف از رزم یا انتقال به شهر نزدیک از جمله حمایت های بهزیستی برای ناشنوایان است.

رییس بهزیستی بروجرد ادامه داد: پیشنهاد و مشاوره آموزش مشاغل مورد نیاز برای معلولان ناشنوا با دوره‌های پودمان آموزشی از جمله قالی بافی، گلیم بافی، قلم زنی، گرافیگ بسته بندی، استفاده از تسهیلات بانکی کم بهره جهت اشتغال ناشنوایان خفیف تا خیلی شدید در مشاغل آزاد و دامداری مشاغل خانگی از دیگر خدمات بهزیستی به ناشنوایان است بطوری که در همین راستا در سال‌جاری ۲۴ مددجو از این طرح بهره مند شدند.

پیردایه گفت: توزیع ۶۰ دستگاه انواع سمعک پشت گوشی به مددجویان ناشنوا و کم شنوا تحت پوشش و دارای پرونده معلولیت شنوایی بهزیستی و انجام خدمات شنوایی سنجی به ۲۷۵ مددجو در سال جاری توسط کارشناس شنوایی شناسی بهزیستی شهرستان از دیگر خدمات ارائه شده بهزیستی به مددجویان ناشنوا بوده است.

ناشنوایان و تلاش برای ارتباط با جامعه

اولین مشکل ناشنوایان نوعی انزوای ارتباطی و پایین بودن سطح تعامل کلامی و ارتباطی پایدار آنها با دیگر افراد جامعه است، گرچه نسبت به نابینایان از طریق زبان بدن و اشارات می توانند با دیگران ارتباطات اولیه و سطحی برقرار نمایند ولی امکان برقراری ارتباط پایدار و عمیق برای آنها دشوار است.

یکی از دلایل آن را می توان نوعی عدم اشنایی جامعه با زبان ناشنوایان و گاهی هم توانایی نداشتن خود ناشنوا با زبان اشاره دانست که باعث می شود، آنها نتوانند با دیگر افراد جامعه ارتباط برقرار کنند.

پژوهشگر و جامعه شناس بروجردی در این خصوص می گوید: عدم پذیرش ناشنوایان در جامعه یکی از مشکلات اصلی آنها است، در واقع این همان مشکلی است که در نگاه به بقیه معلولان هم وجود دارد نگاهی که باعث می‌شود در سطوحی نگاه ترحم امیز به آن‌ها شود و تمام هویت انسانی آن‌ها نادیده گرفته می شود و یا در سطوحی در بعضی از خرده‌فرهنگ‌ها یا اقشار خاص به تمسخر و دست انداختن آن‌ها پرداخته و آن‌ها را آزار می‌دهند.

پروین زمانی با اشاره به مشکلات مربوط به ازدواج و تشکیل زندگی این قشر گفت: در گذشته بخاطر ارتباطات خویشاوندی معمولا مردان و گاه زنان به راحتی ازدواج می کردند و به خصوص در خانواده هایی که از تمکن مالی برخودار بودند و خانواده فرد ناشنوا را حمایت می کرد و یا برایش کار و زندگی فراهم می کردند ازدواج انها امکان پذیر بود ولی امروزه در خانواده های طبقات کم برخوردار و متوسط ازدواج انها موکول به داشتن یک شغل می باشد که معمولا این اقشار در پیدا کردن شغل با محدودیت هایی مواجه هستند و این نداشتن شغل و وابستگی به خانواده و ناتوانی از اداره کردن زندگی مشترک می تواند به عاملی در عدم ازدواج این اقشار به خصوص زنان باشد.

وی بیان کرد؛ میزان اشتغال در میان ناشنوایان از دیگر اقشار جامعه نیز کمتراست و حتی بسیاری معتقدند که اگر سهمیه سه درصد معلولان رعایت شود و این افراد در جایگاه‌ها و مشاغل مناسب به کار گرفته شوند می توانند از زیربار وابستگی مالی به خانواده جدا شده و خود تشکیل زندگی مستقلی بدهند و روی پای خود بایستند و این موضوع نه فقط بعد روانی و خانوادگی داشته بلکه پیامدهای اجتماعی مثبتی نیز به همراه خواهد داشت.

زمانی یادآور شد: شهر ما باید یک شهر دوستدار و حامی ناشنوایان باشد، به این معنا که با ناشنوایانی که در بعضی مشاعل خدماتی مانند راننده و یا خدمات بهداشتی و یا نظافتی و یامغازه دار کار می کنند مهربان و صمیمی بوده و بتواند به خوبی با انها ارتباط برقرار نماید و مثلا اگر در رانندگی متوجه راننده ای ناشنوا هستند، از وارد کردن فشار روحی و استرس به انها خودداری نماید. (بارها دیده ایم که به یک راننده ناشنوا بوق زده و یا به انها فحش و ناسزا داده شده است.)

وی در خصوص راهکارهای کم کردن مشکلات ناشنوایان گفت: ارائه اموزش‌های عمومی به ناشنوایان و باسواد کردن آنها و یادگیری زبان خاص ناشنوایان و ارائه آموزش های فنی و حرفه ای به آنها که امکان تحصیل دانشگاهی را ندارند کمک می کند در بازار کار شغل مناسبی پیدا کنند، این فرصت ها با رشد فناوری‌های جدید و نرم‌افزارهای مناسب و جدید راحت تر شده است.

زمانی با تاکید بر آموزش زبان ناشنوایان در رسانه های عمومی به مردم عادی گفت: این اقدام باعث می شود مردم با ناشنوایان ارتباط مناسبی برقرار کنند و روند ادغام آنها در جامعه بهتر صورت گیرد.

این پژوهشگر اجتماعی بیان کرد: مسئله اشتغال معلولان به خصوص ناشنوایان که معمولا از توان جسمی و ذهنی مناسب بهره‌مند هستند از اهمیت بالایی برخوردار می باشد.

وی تاکید کرد: اشتغال انها نه تنها از مسیر اصل سه درصد استخدام بلکه از طریق توانمندسازی انها در پیدا کردن مشاغل دیگر نیز امکانپذیر است، این موضوع از طریق اموزش های فنی و حرفه ای و یا مشاغل جدید که از طریق اینترنت و شیکه های اجتماعی انجام می شود صورت می گیرد.

منبع : ایرنا