ارتقای دانش ارتباط با ناشنوایان؛ نیازمند آموزش و فرهنگ سازی

برخی از انسان ها به دلیل ویژگی های فیزیولوژیکی از قدرت شنوایی برخوردار نیستند و نمی توانند واژه ها را به صورت گفتاری دریابند، با استفاده از آواها آنها را به زبان بیاورند و به دیگران منتقل کنند.

افرادی که مشکل شنوایی دارند به دو دسته ناشنوا و کم شنوا تقسیم می شوند که هر کدام از تعریف خاصی برخوردار هستند. در ناشنوایان، اختلال شنوایی از پردازش اطلاعات کلامی جلوگیری می کند اما افراد کم شنوا با استفاده از وسایل کمک شنوایی می توانند از شنوایی اندک خود در پردازش و فرآیند سازی اطلاعاتی بهره ببرند.

ناشنوایی به دو صورت مادرزادی و اکتسابی است. در نوع نخست، به دلیل ناهنجاری های وخیم گوش میانی یا داخلی رخ می دهد که برگشت پذیر نیست. ناشنوایی دیگر نیز دو نوع انتقالی و درکی را در برمی گیرد، ناشنوایی انتقالی به علت های مختلف از جمله پیشرفت و فرآیند التهابی حاد و مزمن گوش میانی، ضایعه پرده گوش و التهاب که پس از شنیدن صدای شدید و مسدود شدن مجرای استاش اتفاق می افتد. ناشنوایی درکی به دلیل مبتلا شدن فرد به بیماری هایی همچون «عفونت، تیفوس، مالاریا، گریپ«آنفولانزای شدید»، مسمومیت مزمن با الکل، کنین، مسایل عروقی و سفت شدن شریان های گوش داخلی» پیش می آید.

پژوهش ها نشان می دهد که تشخیص زود هنگام ناشنوایی و کم شنوایی در درمان آن بسیار موثر است و سنجش میزان شنوایی در هر مرحله از زندگی فرد می تواند او را از این خطر نجات دهد. اندازه گیری میزان شنوایی نیازمند مطالعه این اختلال با دستگاه هایی به نام «ادیومتری» است.

این گروه از جامعه به وسیله زبان اشاره با دیگران ارتباط برقرار می کنند و قانون مدنی ایران در 1307 خورشیدی این زبان را به عنوان وسیله ای برای تفهیم و تفاهم به رسمیت شناخت. زبان اشاره از دوره بقراط حکیم و فیلسوف یونانی برای ناشنوایان مرسوم بوده است و استاد جبار باغچه بان، آن را در ایران برای این افراد به کار برد. او نخستین فردی بود که به آموزش و تربیت کودکان ناشنوا اندیشید و در این راه تلاش و کوشش فراوانی به کار برد و روش آموزش الفبای دستی و روش ترکیبی را برای ناشنوایان اختراع کرد.

هفته جهانی ناشنوایان«IWD» برای نخستین بار در 1958 میلادی در ایتالیا به پیشنهاد فدراسیون جهانی«WFD» ناشنوایان نامگذاری شد. هر ساله جامعه جهانی ناشنوایان در آخرین هفته ماه سپتامبر در کشورهای مختلف جهان با انجام دادن فعالیت های گوناگون این هفته را جشن می گیرند و ارتقای حقوق انسانی ناشنوایان و تمرکز بر موضوع های بااهمیت از مهم ترین هدف های برگزاری این هفته است.

این فدراسیون عنوان «با زبان اشاره، من برابرم» برای شعار روز جهانی ناشنوایان در 2016 میلادی انتخاب کرد با این منظور که اعلام کند؛ زبان اشاره فرصت برابری برای بهره وری از تحصیل، شغل، زندگی و ... محسوب می شود.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت روز جهانی ناشنوایان به گفت و گو با «شیدا شهیدی» نایب رییس هیات مدیره کانون ناشنوایان ایران و مترجم مجموعه مقاله های کشورهای جهان درباره مسایل ناشنوایان پرداخته است.

شهیدی درباره اهمیت هفته جهانی ناشنوایان گفت: سی ام سپتامبر برابر با هشتم مهر ماه روز جهانی ناشنوایان و دوم تا هشتم مهر ماه در کشور به نام هفته ناشنوایان نام گذاری شده که به معنای گرد یکدیگر آمدن، با هم متحد شدن و نشان دادن این اتحاد به بقیه جهانیان است. این مناسبت تنها هفته ای در سال به شمار می رود که در آن فعالیت های هماهنگ جهانی به منظور افزایش آگاهی درباره جامعه ناشنوایان در سطوح مختلف انجام می شود و هدف از آن، دعوت به اتحاد جهانی است و این امر به وسیله بسیج همگانی، منسجم و هماهنگ صورت می گیرد تا کمپین ها، پوشش رسانه ای کافی کسب کنند و دیده شوند.

شعار هفته جهانی ناشنوایان امسال دارای چند پیام کلیدی همچون «دسترسی، هویت ناشنوایان، حق مسلم، فرصت های شغلی برابر، زبان برابر، یادگیری مادام العمر، مشارکت برابر و آموزش دو زبانه» است.

نایب رییس هیات مدیره کانون ناشنوایان ایران در ارتباط با این پیام ها، بیان داشت: «پیام دسترسی» تاکید می کند که افراد ناشنوا نیاز به دسترسی به اطلاعات و خدمات عمومی از راه زبان اشاره و زیرنویس دارند. «حق مسلم»؛ دولت را ملزم می سازد که یادگیری زبان اشاره را تشویق کند و هویت زبانی جامعه ناشنوایان را ارتقا بخشد. «هویت ناشنوایان»؛ سبب می شود تا دولت ها هویت ویژه فرهنگی و زبانی ناشنوایان، شامل زبان اشاره و فرهنگ ناشنوایان را به رسمیت بشناسند و از آن حمایت کنند. «زبان برابر»؛ روشن می سازد که زبان های اشاره از نظر جایگاه و شأن با زبان های گفتاری یکسان هستند. «فرصت های شغلی برابری»؛ نشان می دهد که باید تا 2030 میلادی دستیابی به اشتغال کامل و مولد و ایجاد شغل مناسب برای تمامی زنان و مردان، جوانان و افراد دارای معلولیت محقق شود.

وی در ادامه افزود: «یادگیری مادام العمر»؛ یعنی آموزش فراگیر و برابر و ترویج فرصت های یادگیری تا آخر عمر برای همه تحقق یابد. «آموزش دو زبانه»؛ یعنی آن که تسهیلات آموزشی برای تمامی افراد صورت پذیرد. «مشارکت برابر»؛ توانمند سازی و در برگرفتن همه قشرهای جامعه را در زمینه های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بدون درنظر گرفتن سن، جنسیت، معلولیت و ... بازگو می کند.

شهیدی با اشاره به تفاوت افراد کم شنوا و ناشنوا در فرهنگ جامعه ناشنوایان، توضیح داد: افرادی که افت شنوایی شدید دارند به طور معمول نمی توانند از شنوایی به عنوان حس ورودی اطلاعات استفاده کنند به همین علت آنها را ناشنوا می دانند اما زمانی که کم شنوایی وجود داشته باشد می توان با برنامه ریزی خدماتی ارایه داد و فرد را از گرفتاری کم شنیدن رها کرد تا بهتر بتواند با مردم و جامعه ارتباط برقرار کند.

نایب رییس هیات مدیره کانون ناشنوایان ایران تشخیص زودهنگام مشکل شنوایی را در شکل گیری زبان کودک موثر دانست و اظهار کرد: هنگامی که کودکی به دنیا می آید باید هر چه سریع تر ناشنوایی او تشخیص داده شود. اگر وی به این عارضه دچار بود بایستی با تجویز پزشک سمعک تهیه شود و توان بخشی صورت گیرد. انتخاب روش برقراری ارتباط با دیگران اهمیت چندانی ندارد و باید این موضوع برعهده خود خانواده گذاشته شود اما تشخیص زود هنگام مشکل شنوایی و شروع آموزش برای شکل گیری زبان و مفاهیم در کودک ناشنوا بسیار مهم است.

وی با بیان این موضوع که اختلالات ارتباطی باعث منزوی شدن ناشنوایان می شود، اظهار داشت: جامعه اطلاعات زیادی درباره ناشنوایی و کم شنوایی ندارد و به راحتی نمی تواند با آنها ارتباط برقرار کند. باید مردم را با این افراد آشنا و به آنها اطلاع رسانی کرد. آنان به دلیل آن که نمی توانند حقوق خود را از جامعه مطالبه کنند گاهی دچار سرخوردگی، گوشه گیری و انزوا می شوند و ترجیح می دهند با ناشنوایان دیگر ارتباط داشته باشند. فرد ناشنوا به طور عادی نمی تواند با افراد ارتباط برقرار کند بنابراین ممکن است با توانایی خود به دنبال راه حل و حفظ روحیه خود هم باشد و حتی به دیگران زبان اشاره بیاموزد. فرد شنوا با زبان اشاره و لب خوانی آشنا نیست و در ارتباط با ناشنوایان دچار اختلال خواهد شد یعنی ارتباطش مشکل و سخت می شود. پس باید تا جایی که امکان دارد فضای ارتباطی مناسب تری را برای افراد کم شنوا و ناشنوا فراهم کرد تا ارتباطات میان فردی با سرعت و گستردگی بیشتری فراهم شود.

شهیدی با بیان مشکلات ناشنوایان درباره استفاده یکسان آن ها از امکانات شهری، گفت: ناشنوایان نمی توانند از محیط اطراف خود از راه صدا آگاهی یابند و به همین دلیل از حس بینایی و لامسه در درک محیط استفاده می کنند پس لازم است برای آنها به مناسب سازی محیط به منظور درک صحیح از فضاهای شهری اقدام شود و این یکی از مشکل های فراوان این قشر به شمار می رود. این افراد هنگام استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی مانند مترو و اتوبوس دچار مشکل می شوند و در بیشتر زمان ها پیش آمده که نتوانسته اند در ایستگاه مربوطه پیاده شوند زیرا تمام اتوبوس ها و بیشتر قطارهای مترو مجهز به تابلوهای ذکر نام ایستگاه ها نیستند و هنگامی که راهبران قطارهای مترو به هر دلیلی اعلام می کنند در برخی ایستگاه ها توقف نخواهند داشت، ناشنوایان متوجه موضوع نمی شوند و به همین دلیل وقت بیشتری از آنها گرفته می شود.

نایب رییس هیات مدیره کانون ناشنوایان ایران در ادامه توضیح داد: ناشنوایان نیز همانند دیگر معلولان کشور برای یافتن شغل با مشکل رو به رو هستند در صورتی که آنها به دلیل اینکه صدای اطراف خود را نمی توانند بشنوند، از لحاظ کیفیت کاری از تمرکز بالایی برخوردار هستند.

سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور تلاش دارد که ناشنوایان در کنار افراد عادی تحصیل کنند و برای آنها بایستی برای برقراری ارتباط با شخصی که به صدای آنها آشنا نیست، در کنار لب زدن از زبان اشاره استفاده کنند. این زبان در تمام کشورهای دنیا استفاده می شود اما در ایران روی لب خوانی و گفتار درمانی آنها تاکید بیشتری می شود و همین مساله سبب شده است تا کودکان ناشنوا که در مدرسه های عادی درس خوانده اند تقاضای بازگشت به مدرسه های باغچه بان را داشته باشند.

وی در پایان درباره نقش کمرنگ آگاهی دهی رسانه ها به جامعه ناشنوایان اظهار داشت: افراد ناشنوا از خبرها و اتفاق های جامعه و جهان بی اطلاع هستند. درخواست ارایه خدمات مورد نیاز همچون؛ زیر نویس کردن برنامه های تلویزیونی و مترجم زبان اشاره برای برنامه های تلویزیونی هم به نفع ناشنوایان و هم به نفع کم شنوایان است.

منبع : ایرنا