آموزش استثنایی از نظام تحصیلی حذف شود

یک روانشناس تصریح کرد: لازم است در نظام آموزشی ما تلاش شود حوزه مربوط به آموزش کودکان استثنایی حذف و آموزش‌ها یکپارچه شود.

 فاطمه حیدریان در نشست علمی «اهمیت بازی در آموزش کودکان» در سالن کنفرانس پردیس شهید هاشمی‌نژاد مشهد اظهارکرد: آموزش استثنایی نیازی به امکانات یا افراد ویژه ندارد. مهم‌ترین موضوع سازگاری با محیط و فراهم کردن امکانات است. اگر بستر فراهم باشد، همه می‌توانند استعدادهای خود را شکوفا کنند.

وی با اشاره به روز عصای سفید، افزود: در مجموع نابینایان به سه دسته نابینای قانونی، نابینای آموزشی و نابینای کنشی دسته‌بندی می‌شوند. نابینای قانونی کسی است که بینایی او از 20/200 کمتر و زاویه دید این فرد 20 درجه باشد. خیلی از ما شاید با وجود ضعف بینایی، در جامعه در حال ایفای نقش باشیم. ممکن است افرادی که در ایران از عینک استفاده می‌کنند، در کشورهای اروپایی از دریافت همان گواهینامه بابت زاویه دید کمتر از 20 درجه محروم شوند.

این روانشناس گفت: نابینای آموزشی کسی است که نمی‌تواند از خط عادی استفاده کند و به تناسب نیاز دارد از مناسب‌سازی بهره برد و از بریل یا آموزش صوتی استفاده کند. در تعریف نابینای کنشی نیز ملاک استفاده از قوه بینایی است حتی اگر دید فرد در حد اندک و بسیار کم و درک نور باشد. برای این افراد باید در پروسه آموزش برنامه‌ریزی صورت گیرد.

وی بیان کرد: طبق مطالعات نیاز آموزشی این افراد بر اساس طرح  IEPبرنامه‌ریزی می‌شود. براساس این طرح فرد به نسبت خویش و بر مبنای توانایی‌های خود سنجیده می‌شود. در این طرح توانایی‌ها، ضعف‌ها و نقاط قوت فرد مورد بررسی قرار می‌گیرد و بر اساس همین اطلاعات برای او برنامه آموزشی تهیه می‌شود و به مقایسه وی با دیگران پرداخته نخواهد شد. شاید یکی از دلایل استفاده از سبک آموزش توصیفی در نظام آموزشی ما رفع همین محدودیت‌های موجود برای چنین افرادی باشد.

حیدریان ادامه داد: در این طرح در درجه اول باید توانایی‌ها و نقاط قوت را شناخت و لازم است میزان تاثیر معلولیت یا محدودیت بر توانمندی‌های شخص مورد نظر را بررسی کرد. براساس این اطلاعات می‌توان برنامه آموزشی فرد را تدوین کرد تا سازگاری او به بهترین صورت ممکن ایجاد شود. هدف از این طرح این است که فرد به جریان عادی زندگی بازگردد.

وی خاطرنشان کرد: طبق این طرح دیگر برچسب نابینا یا ناشنوا به فرد زده نمی‌شود. در حال حاضر اگر فردی از مدرسه استثنایی فارغ‌التحصیل شود، براساس دیدگاه‌های موجود، ارزش علمی کمتری دارد و مدرک تحصیلی وی نسبت به افرادی که از مدارس عادی فارغ‌التحصیل شده‌اند، پایین‌تر شمرده می‌شود. هدف از این طرح این است که نسبت به همه افراد جامعه یک دیدگاه وجود داشته باشد.

این روانشناس تصریح کرد: برخورداری از یک صفت مانند رنگ چشم، مو، پوست و... در آدمیان متفاوت است، اما صفت «داشتن» هیچ بار عاطفی‌ و روانی ندارد. هیچ فردی محکوم به چشم رنگی بودن و یا هر تفاوت دیگری نیست. پس هیچکس را نباید محکوم کرد به نابینا یا ناشنوا بودن. ما باید خود را به آن درجه از فهم و اعتقاد برسانیم که افراد را در همان شرایطی که هستند، بپذیریم؛ در جریان آموزشی قرار دهیم و بستر را برای شکوفایی استعدادهای آنان فراهم کنیم.

وی افزود: متاسفانه در حوزه همکاری و همراهی تصور می کنیم، مجموعه آموزش استثنایی امکانات ویژه و افرادی ویژه برای آموزش چنین افرادی نیاز دارد. به نظر ما این دیدگاه صحیح نیست؛ چراکه تنها نیازی که در زمینه آموزش افراد استثنایی لازم است، برنامه‌ریزی صحیح است.

حیدریان گفت: امروز روند رشد آموزش استثنایی به سمتی رفته که دانش‌آموزان از خط بریل استفاده نکنند، زیرا سرعت استفاده از خط بریل 1/5 برابر کمتر از استفاده از خطوط عادی است. امروز از نوت‌تیکر می‌توان به عنوان جایگزینی برای خط بریل استفاده کرد. این وسیله سرعت را در آموزش چند برابر می‌کند. طبق بررسی‌ها 90 درصد آموزش از طریق حس بینایی است. البته در حال حاضر در کتاب‌های مرجع یادگیری حس بینایی آن جایگاه اصلی را ندارد و مهم‌ترین قوه محسوب نمی‌شود. تحول شناختی بالا منوط به کلام است. اگر فرد کلام نداشته باشد، عملا تحول شناختی و عاطفی وی در پروسه آموزشی با اختلال مواجه می‌شود. شاید این پروسه در بزرگسالی جبران شود، اما تاخیر بیشتری در آن رخ خواهد داد.

منبع : ایسنا