حذف و محدودشدن چند ماهه خدمات توانبخشی و حضور در مراکز روزانه و شبانه، اگرچه با هدف حفظ سلامت و جان دریافت کنندگان این خدمات بود اما این اقشار را متضرر و آسیب دیده کرد.
طبق اعلام صاحبنظران و متخصصان اقدامات و برنامه‌های توانبخشی باید به صورت مستمر، موثر و هدفمند انجام شود تا شاهد اثرگذاری و بازگشت سریع فرد به جامعه و فعالیتهای اجتماعی باشیم و در این میان ارائه خدمات توانبخشی برای اقشاری مانند معلولان و سالمندان از اهمیت به مراتب بالاتری برخوردار است که باید به صورت مداوم و با هدف حفظ و تامین سلامت عمومی و جلوگیری از ازکارافتادگی آنان انجام شود.
زنگ خطر توجه به حوزه توانبخشی در سالهای اخیر به صدا درآمد و اثبات شد که نجات بسیاری از معلولانی که درگذشته در سنین پایین فوت می‌کردند و نیز سالمندانی که سالهای آخر عمر خود را با انواع بیماریها و ناتوانی‌های طی می‌کردند تنها با تغییر سبک زندگی و ارائه خدمات توانبخشی که می‌تواند موجب افزایش توان آنان و بالا رفتن حس امید به زندگی در این قشر شود میسر است.
حوزه توانبخشی در ایران میان وزارت بهداشت، هلال احمر و بهزیستی گسترده شده و هر کدام از این نهادها قسمتی از بار آن را به دوش می‌کشند. در اهمیت خدمات توانبخشی همین بس که حرکت جامعه به سمت سالمندی، بالا بودن میزان تصادفات رانندگی، بیماری‌های ناشی از آلودگی‌های صنعتی، افزایش فشار خون و تغییر سبک زندگی همه و همه نیاز به این حوزه را از امری ضروری به امری حیاتی بدل کرده است تا جایی که سازمان بهداشت جهانی در کنفرانس ۲۰۱۴ خود اقدام درباره ارائه و توسعه خدمات توانبخشی برای همه دولتها را تکلیف کرد.
در این میان پاندمی کرونا و فراگیری جهانی بیماری کویید ۱۹ همه ضرورتها و الزامات را تحت تاثیر خود قرار داد و به طرز بی‌سابقه‌ای در تاریخ زندگی بشر و در جریان تمدن و فرهنگ، ارائه خدمات، فعالیتهای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، معیشتی، زندگی روزمره و حتی حیات انسان را تحت تاثیر قرار داد و این گونه بود که اگرچه ارائه خدمات توانبخشی یا لااقل بخش عمده آن با هدف حفظ و تامین سلامت جانی افراد کاهش و در برخی موارد به صفر رسید اما آثار زیان‌بار آن بر افراد خدمت‌گیرنده این بخش باقی ماند و خسران ناشی از کرونا در بخش توانبخشی معلولان و سالمندان و بیماران نیز مشهود و قابل ارزیابی است.
جمعی از معلولان مشهدی که از خدمات توانبخشی استفاده می‌کردند و دچار معلولیتهای جسمی ناشی از عوامل مادرزادی یا تصادفات بودند در تماس با خبرنگار ایرنا اعلام کردند که تعطیلی چند ماهه مراکز توانبخشی روزانه و محدود شدن حضور در مراکز شبانه موجب بروز مشکلات جسمی و توقف دوره درمان آنها شده است و توقف تقریبا سه ماهه مراکز خدمات توانبخشی موجب شد تا بازگشت سلامت آنها به تعویق بیفتد.
پسر یکی از سالمندان مشهدی که هر روز پدرش را برای گذران روز به مرکز روزانه نگهداری از سالمندان می برده است به خبرنگار گفت: تعطیلی این مراکز به دلیل شیوع بیماری کرونا صدمات روحی و روانی فراوانی برای پدر من به همراه داشت.
علی مرادی گفت: پدر من ۷۸ سال سن دارد و دچار بیماری دیابت و برخی ناتوانی‌های جسمی است که با حضور روزانه در مرکز نگهداری از سالمندان علاوه بر گذران اوقات با همسن و سالان خود از خدمات توانبخشی و مددکاری نیز بهره‌مند می‌شد اما سه ماه تعطیلی این مراکز آثار منفی فراوانی برای وی به همراه داشت ضمن این که نگهداری از وی در منزل با توجه به مشکلات وی که نیاز به کمک توانبخشی داشت ما را هم مستاصل کرده بود.
وی افزود: علاوه بر این دوران قرنطینه و در خانه ماندن موجب بروز استرس و نگرانی در جو همه خانواده‌ها شده بود و سالمندان از این جو بیشترین صدمه را دیدند اما با بازگشایی مراکز از اوایل تیرماه دوباره پدر را به مرکز می‌بریم و امیدواریم آسیبهایی که طی این مدت به وی و سایر سالمندان وارد شده است هر چه زودتر زودتر بهبود یابد.
کرونا ارائه خدمات توانبخشی را کاهش داد
مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی نیز در این زمینه گفت: در ایام شیوع بیماری کرونا به خاطر این که در مراکز تجمعی کاهش مراجعات افراد و پرسنل صورت گیرد و با هدف حفظ سلامت معلولان و مددجویان ارائه خدمات تخصصی در اولویت دوم و حفظ سلامت افراد مقیم در مراکز شبانه‌روزی در اولویت نخست قرار گرفت.
حمیدرضا پوریوسف افزود: بنابراین ورود مددجوی جدید به مراکز شبانه‌روزی توانبخشی و نگهداری از معلولان، سالمندان و بیماران روانی مزمن به صفر رسید و حضور پرسنل تخصصی نیز به حداقل ممکن رسید تا خطر ابتلا به بیماری هر چه کمتر شود.
وی ادامه داد: با کنترل نسبی بیماری و به منظور ادامه ارائه خدمات توانپزشکی و تخصصی بر حضور افراد و پرسنل تخصصی تاکید شد.
مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی با اشاره به این که مراکز روزانه خدمات توانبخشی و نگهداری از معلولان نیز طی ماههای اسفند، فروردین و اردیبهشت با هدف تامین سلامت مددجویان و خدمت‌گیرندگان تعطیل شد گفت: این مراکز که تحت عنوان مراکز روزانه آموزشی و توانبخشی معلولان خدمت می‌دهند فعالیت مجدد خود را از اوایل خرداد ماه از سر گرفتند و با شرایطی از جمله رعایت و کنترل ظرفیت ورودی و رعایت پروتکلهای بهداشتی توسط مددجویان و پرسنل اقدام به پذیرش کردند.
پوریوسف افزود: در خراسان رضوی بیش از سه هزار معلول ، سالمند و بیمار روانی مزمن از خدمات آموزشی و توانبخشی ۷۷ مرکز روزانه استفاده می‌کنند.
وی ادامه داد: طی این مدت و تعطیلی و محدودیت مراکز توانبخشی اعم از روزانه و شبانه سعی بر انجام اقدامات توانبخشی ضروری با شرایط خاص بود اما محدود کردن و حذف کلیت این خدمات با هدف حفظ و تامین سلامت افراد انجام می‌شده است به عنوان مثال خدمت توانخبشی و درمانی زخم بستر و مسائل مشابه به معلولان ارائه می‌شده است.
پرداخت یارانه به مراکز حتی در دوران تعطیلی کرونا با هدف حمایت
مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی با اشاره به خصوصی بودن مراکز توانبخشی شبانه و روزانه در خراسان رضوی گفت: در طول مدت شیوع بیماری کرونا حتی با وجود تعطیلی مراکز روزانه و محدود شدن جمعیت مقیم در مراکز شبانه‌روزی یارانه پنج میلیون ریالی به ازای نگهداری و خدمات‌دهی به هر معلول به مراکز پرداخت شده است.
پوریوسف افزود: این پرداخت یارانه مشروط به حفظ اشتغال پرسنل و عدم اخراج و تعدیل نیرو در این مراکز انجام شده است تا به این ترتیب پرداخت حقوق و مزایای پرسنل با مشکلی مواجه نشود زیرا ارائه این خدمات برای معلولان ضروری و لازم است.
وی ادامه داد: به آثار و تبعات توقف چند ماهه خدمات توانبخشی و تاثیر آن بر سلامتی و بازگشت به اجتماع معلولان و از کارافتادگان آگاه هستیم اما حفظ حیات افراد با توجه به احتمال فوت در افراد مبتلا به کرونا از اولویت نخست برخوردار است.
مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی با اشاره به فعالیت ۹۳ مرکز شبانه روزی نگهداری از معلولان و خدمات توانبخشی گفت: در این مراکز پنج هزار و ۶۴۹ فرد مقیم، خدمات دریافت می‌کنند که هزار و ۷۰۰ نفر آنان سالمند و جزء گروه پرخطر از نظر ابتلا به بیماری کرونا محسوب می‌شوند.
پوریوسف افزود: برآورد خسارت ناشی از شیوع بیماری کرونا به این مراکز کار بسیار سختی است و میزان خسارت آنها بسیار بالاست و تنها تلاش شدبا پرداخت یارانه به رغم تعطیلی این مراکز از اشتغال موجود در آنها حمایت شود.
هشت فوتی و ۴۰ ابتلا به کرونا
مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی گفت: از ابتدای اسفند ماه تا کنون تنها فوت هشت تن بر اثر کرونا در مراکز شبانه روزی و ابتلا و مشکوک بودن حدود ۴۰ نفر از مددجویان مقیم این مراکز ثبت شده است.
پوریوسف افزود: در مراکز تجمعی خدماتی بهزیستی با توجه به حضور افراد پرخطر، مراقبت از افراد از اهمیت بالایی برخوردار است و تجمع بیش از حد و تردد زیاد موجب شیوع و ابتلای این افراد که معلولان، سالمندان و بیماران روانی مزمن هستند خواهد شد.
وی ادامه داد: طی مدت حدود سه ماه اسفند پارسال و فروردین و اردیبهشت امسال در این مراکز ملاقات ممنوع، پذیرش ممنوع و حضور مراقبان با رعایت مسائل بهداشتی بوده است.
مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی گفت: در این مدت داروها و مراقبت پزشکی تحت نظر و با کنترل موثر پزشک برای افراد مقیم مراکز شبانه روزی به خصوص بیماران روانی مزمن انجام می‌شده است اما با توجه به شرایط خاص ناشی از کرونا، اعمال محدودیتها و اجرای دورکاری ضرورت داشت.
پوریوسف افزود: پذیرش در مراکز شبانه‌روزی از اول تیرماه با رعایت کامل پروتکلهای بهداشتی آزاد شده است و رعایت نکردن مسائل بهداشتی و پروتکلهای اعلام شده و اعمال محدودیتها می‌توانست موجب تلفات جانی به مراتب بیشتری در جامعه معلولان، سالمندان و بیماران روانی مزمن مقیم در مراکز شبانه‌روزی شود.
خدمات توانبخشی هلال احمر خراسان رضوی برقرار است
معاون بهداشت، درمان و توانبخشی جمعیت هلال احمر استان خراسان رضوی هم در این خصوص گفت: کلینیک فیزیوتراپی مرکز جامع توانبخشی هلال احمر استان در ایام کرونا با شرایط خاص و با اعمال محدودیت در حضور نیروها و برنامه‌ریزی برای ارائه خدمات فوری و ضروری فعالیت داشت.
مصطفی ذاکر افزود: در این مرکز، خدمات گفتار درمانی، کاردرمانی، ارتوپدی فنی (ارتز و پروتز) همراه با تهیه و تولید کفش طبی در مرکز جامع توانبخشی هلال احمر این استان در مشهد ارائه می‌شود.
وی ادامه داد: خدمات فیزیوتراپی در این مرکز توسط نیروهای زن و مرد به‌صورت مجزا با تجهیزات مدرن و حداقل هزینه انجام می‌شود.
معاون بهداشت، درمان و توانبخشی جمعیت هلال احمر خراسان رضوی گفت: در ایام شیوع بیماری کرونا و در حال حاضر پذیرش معلولان و افراد توانجو با انجام تب‌سنجی انجام می‌شود تا هرچه بیشتر از احتمال شیوع بیماری کاسته شود.
ذاکر با اشاره به این که طی ماه اسفند اعمال دورکاری در این مرکز نیز انجام شد افزود:در ماه فروردین امسال نیز پذیرش به صفر رسید اما از اردیبهشت ماه دوباره با رعایت پروتکلهای بهداشتی و البته تب‌سنجی از مراجعه‌کنندگان از سر گرفته شد.
وی با اشاره به ضرورت برگزاری جلسات توانبخشی از جمله خدمات فیزیوتراپی ادامه داد: طی تفاهم‌نامه میان هلال احمر و بهزیستی استان خراسان رضوی بخشی از معلولان زیر پوشش بهزیستی در این کلینیک از خدمات توانبخشی و فیزیوتراپی بهره‌مند می‌شوند اما شیوع کرونا همه این مسائل را تحت تاثیر قرار داد.
معاون هلال احمر خراسان رضوی تاکید کرد: خدمات توانبخشی هلال احمر حالت فوریتی و اورژانسی ندارد که در صورت توقف و محدود شدن ارائه آن آسیب جدی به بیمار وارد شود اما به طور قطع توقف فعالیتهای خدمات توانبخشی در روند درمان اختلال به وجود می‌آورد.
استان خراسان رضوی پس از تهران رتبه دوم کشور را از نظر شمار مراکز روزانه و شبانه‌روزی توانبخشی دارد و هم اکنون ۷۷ مرکز روزانه و ۹۳ مرکز شبانه‌روزی خدمات توانبخشی در این استان فعال است و به گروه هدف شامل سالمندان، معلولان و بیماران روانی مزمن خدمات می‌دهند.
همچنین از نظر تعداد معلولان و افراد خدمت‌گیرنده از این مراکز نیز این استان با حدود ۹ هزار خدمت‌گیرنده پس از تهران رتبه دوم را در کشور دارد.
هم اکنون بیش از ۱۲۶ هزار معلول در بهزیستی استان خراسان رضوی دارای پرونده هستند که معلولیت بیش از ۹۳ هزار نفر آنان مادرزادی و بیش از ۵۵ هزار نفر آنان اکتسابی و بر اثر حادثه یا بیماری ایجاد شده است.
۶ هزار و ۱۶۷ نفر از مجموع معلولان دارای پرونده در بهزیستی خراسان رضوی بالای ۷۰ سال و ۳۱ هزار و ۷۷۹ نفر بین ۴۵ تا ۷۰ سال سن دارند.
بر اساس آخرین آمار رسمی تاکنون ۲۵۷ هزار و ۳۰۳ نفر در کشور به طور قطعی به ویروس کرونا مبتلا شده و تعداد جان باختگان کرونا در کشور به ۱۲ هزار و ۸۲۹ تن رسیده است.
همچنین تاکنون ۲۱۹ هزار و ۹۹۳ نفر از بیماران، بهبود یافته یا از بیمارستان‌ها ترخیص شده‌اند.
منبع: ایرنا